Miasta w Chorwacji. Skąd wzięły się nazwy miast i wysp?
Jest wiele teorii dotyczących, pochodzenia nazw niektórych chorwackich miast i wysp. Dawniej wiele z nich miało zupełnie inne nazwy. Niektóre pochodzenie nazw wysp i miast jest mało skomplikowane oraz jest logiczne, natomiast wiele z nich posiada nazwy z bogatą historią. Skąd zatem wzięły się nazwy wysp m.in: Brač, Rab, Cres oraz miast t.j.: Split, Rijeka czy Vukovar? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz poniżej we wpisie. Miłej zabawy podczas lektury wpisu 🙂
Wyspy w Chorwacji. Pochodzenie nazw najpopularniejszych wysp Chorwacji
Brač
Wyspa Brač zaskakuje nieco pochodzeniem swojej nazwy. Po grecku nazwa wyspy Elaphousa, która prawdopodobnie wywodzi się od elaphos, czyli jelenia. Stąd też na tej podstawie założono, że oryginalna nazwa tej wyspy mogła pochodzić właśnie od słowa, które oznacza jelenia. Z kolei, greccy kronikarze i historycy Polibiusz oraz Pliniusz odnotowują nazwę wyspy jako Brattia, która przekształciła się następnie w nazwę Brač.
Cres
Jest kilka teorii dotyczących pochodzenia nazwy wyspy Cres. Jedną z nich jest to, że wywodzi się z praindoeuropejskiego słowa, które oznacza klif. Inna teoria jest bardziej zgodna z historią. W starożytności, kiedy ziemie na wyspie były zamieszkane przez starożytnych Greków, nazwali je chersos, co oznacza ziemię jałową lub po prostu ziemię nieuprawianą. Tak też ostatecznie nazwa została zmodyfikowana do nazwy Cres.
Hvar
Wyspa Hvar była nazywana przez starożytnych Greków jako Pharos. Nazwa ta oznacza latarnię morską. Nie jest to jednak jasne, czy rzeczywiście nazwa ta pochodzi od tego słowa. Jako była część rzymskiej prowincji Dalmacji, wyspa ta była znana po nazwą Pharia, a następnie Fara. Jednak pod wpływem naleciałości językowych oficjalną nazwą wyspy było Quarra. Następnie nazwę tę zmieniono na Hvar.
Mljet
Starożytni Grecy mieli duży wpływ na pochodzenie nazwy wyspy Mljet. Pierwotnie nazywała się ona Melita, jednak na przestrzeni wieków przekształciła się ona w słowiańską nazwę Mljet.
Rab
Wyspa Rab po raz pierwszy została wspomniana w kronikach około 360 r.p.n.e. Następnie geografowie greccy i rzymscy wymieniali ją pod nazwą Arba. Nazwa ta wzięła się od Liburnów – do tej pory najstarszych znanych mieszkańców tej wyspy.
Arba to także nazwa dawnej osady liburnijskiej na terenie współczesnego miasta Rab. Nie jest 100 % pewne, ile lat ma nazwa wyspy. Co ciekawe, iliryjsko-liburnijskie słowo Arb oznaczało także ciemny, zalesiony, dlatego też nazwę wyspy można rozumieć jako Czarną Wyspę. Dawniej wyspę porastały bujne lasy sosnowe, które kiedyś gęsto rosły na wyspie. Nazwa wyspy Rab, prawdopodobnie pochodzi z VII wieku.
Pag
Jest wiele teorii o pochodzeniu nazwy wyspy Pag. Najbardziej jednak prawdopodobna jest ta, która mówi o pochodzeniu nazwy z łacińskiego słowa pagus. Oznaczało to wytyczoną granicę na ziemi. Co więcej, słowo pagus jest w języku romańskim oznaczało kraj lub państwo.
Vis
W IV wieku p.n.e. Grecy założyli kolonię pod nazwą Issa na terenie dzisiejszej wyspy Vis. W czasach rzymskich istniały w tej kolonii duże łaźnie. Pod rządami Republiki Weneckiej wyspa znana była pod nazwą Lissa. Nazwa została zmieniona przez Chorwatów na Vis. Warto wiedzieć, że Issa to także była nazwa greckiej wyspy Lesbos.
Miasta w Chorwacji. Pochodzenie wybranych nazw miast w Chorwacji
Split
Prawdopodobnie nazwa miasta Split pochodzi od krzewu Calicotome spinosa występującego na tym terenie. Inna teoria głosi, że nazwa pochodzi od nazwy greckiej kolonii Aspálathos lub Spálathos. Gdy miasto trafiło pod rządy rzymskie, nazwa została zmieniona na łacińskie Spalatum.
Chorwacka nazwa Split lub włoskojęzyczne Spalato, stało się uniwersalne w międzynarodowym użyciu już we wczesnym okresie nowożytnym. Jednak dopiero pod koniec XIX wieku nazwa Split zyskała na znaczeniu.
Zagrzeb
Skąd pochodzi nazwa stolicy Chorwacji – Zagrzeb? W etymologii chorwackiej ludowej nazwa miasta prawdopodobnie wywodzi się od czasownika za-grab, co oznacza czerpać / kopać, lub od słowa greb, które oznacza wzniesienie/wzgórze.
Jedna z ludowych legend mówi, że ówczesny gubernator miasta pewnego razu był spragniony i kazał dziewczynie o imieniu Manda nabrać wody ze studni Manduševac – obecnie jest to fontanna na placu Bana Jelačića. Rozkazał on: zagrabi, Mando! Z kolei, stara niemiecka nazwa Zagrzebia brzmiała Agram.
Osijek
Nazwa Osijek została nadana miastu ze względu na jego położenie na wzniesieniu. Wzniesienie to chroniło miasto przed zalewaniem przez miejscowe wody. Nazwa Osijek pochodzi od słowa chorwackiego oseka, które oznacza odpływ. Osijek po niemiecku jest nazywany Esseg lub Essegg oraz Esgek po łacinie.
Rijeka
Dawniej Rijeka była nazywana Tharsaticą, Vitopolis lub Fiume co znaczy rzeka. Podsumowując pochodzenie nazwy miasta nie jest zbyt wyszukane, ponieważ Rijeka, po chorwacku znaczy po prostu rzeka.
Zadar
Najprawdopodobniej miasto Zadar otrzymało swoją nazwę od Iadery w czasach starożytnych. W języku dalmatyńskim Jadra -Jadera wymawia się Zadra – Zadera, ze względu na fonetyczną transformację Ja na Za.
Z kolei, Jadera stała się Zarą, kiedy to miasto w XV wieku trafiło pod zwierzchnictwo Republiki Weneckiej. Miasto wówczas stało się częścią Włoch jako Zara. Obecna nazwa miasta Zadar utrwaliła się w 1947 roku.
Szybenik
Jest wiele teorii mówiących skąd wzięła się nazwa miasta Šibenik. Jedna z nich głosi, że miasto było otoczone palisadą, która była wykonana z šibe, czyli z kijów (liczba pojedyncza šiba). Z kolei, inna teoria mówi, że nazwa pochodzi od lasu nazwanego po łacinie Sibinicum, który porastał Szybenik oraz tereny wokół twierdzy św. Michała.
Dubrownik
Miasto Dubrownik zostało założone w VII wieku, kiedy to mieszkańcy miasta Epidaurum (dzisiejszy Cavtat) schronili się przed Słowianami na klifie Laus, czyli skale. Tak kształtowało się pochodzenie nazwy na przestrzeni wieków: Laus → Lausium → Rausium → Ragusium i ostatecznie Ragusa. Nieco później ci sami Słowianie wybudowali małą osadę na południowych zboczach góry Srđ, na stałym lądzie, tuż przy klifach. Nazwali ją Dubrava, co oznacza las duba -dębowy.
Slavonski Brod
Chociaż brod po chorwacku znaczy statek, to nazwa miasta nawiązuje do nieco starszego znaczenia, a mianowicie oznacza przeprawę wodną. Miasto Slavonski Brod nazywało się także Marsonia, co oznaczało bagna w Cesarstwie Rzymskim.
Vukovar
Vukovar najprawdopodobniej wziął swoją nazwę od ujścia rzeki Vuka do Dunaju. Z kolei, rzeka wzięła swoją nazwę prawdopodobnie z chorwackiego słowa vuk, oznaczającego wilka.
Sisak
Miasto Sisak pierwotnie nosiło nazwę w czasach starożytnych Segesta lub Segestica. Następnie przyjęło ono łacińską nazwę Siscia, aby ostatecznie przyjąć chorwacką nazwę Sisak.
Karlovac
Miasto Karlovac nazwane zostało na cześć jego założyciela, czyli arcyksięcia Austrii- Karola II. Niemiecka nazwa miasta brzmiała wówczas Karlstadt lub Carlstadt, czyli Miasto Karola.
Motovun
Co ciekawe, Motovun otrzymał swoją nazwę tuż przed erą rzymską, kiedy ten obszar zamieszkiwało plemię celtyckie. Nazwa wywodzi się od słowa Montona, oznaczającego miasto na wzgórzu.
Bjelovar
Bjelovar po chorwacku oznacza białą ziemię, czyli ziemię trudną do uprawy, która tutaj występowała.
