Brzecław
Przez Czechów Brzecław nazywany jest Břeclav. Brzecław leży przy granicy z Austrią i nieopodal granicy z Węgrami, nad rzeką Dyja, na około 50 km na południowy wschód od Brna. Jest miastem partnerskim Andrychowa (Polska).
Ponadto Brzecław jest idealną bazą wypadową do zwiedzania kompleksu Lednice-Valtice, a także wielu innych atrakcji w okolicy. Praktycznie w centrum Brzecławia można podziwiać nowy kościół św. Wacława, interesujący zarówno architektonicznie, jak i ze względu na jego ozdoby, a także XIX-wieczny żelazny most w pobliżu rafinerii cukru, który został ogłoszony zabytkiem kultury. Dodatkowo klejnotem Brzecławia jest jego renesansowy pałac.
Brzecław mapa
Breclav to najważniejszy szlak komunikacyjny leżący przy granicy – koleją dojedziemy: do Brna, do Mikulova (i dalej na zachód), do Hodonina (i dalej na wschód), oraz za granicę – do Austrii i na Słowację. Przez miasto Brzecław przechodzi droga krajowa nr 55 (Ołomuniec – granica austriacka) i zaczyna się droga nr 40 do Mikulova.
Trochę historii Brzecław (Breclav)
Nazwa miasta Brzecław pochodzi od imienia księcia Brzetysława, który wybudował w XI w. gród. W latach 1426-1434 wojska husyckie urządzały wyprawy z Brzecławia na ziemie austriackie i węgierskie. Gród był również pod panowaniem rodu Liechtensteinu. Miasto Brzecław zyskało na znaczeniu międzynarodowym po wybudowaniu linii kolejowej z Wiednia do Brna w 1839r. Potem pojawiły się kolejne połączenia kolejowe m.in. do Przerowa, Znojma, Lednic i Kut. Miasto stało się ważnym węzłem kolejowym.
fot. promoravia.blog.cz
Co warto zobaczyć w Brzecław?
- Zamek z XVI w. – przebudowany na „romantyczną ruinę” – jest to renesansowy pałac z arkadową fasadą. W XIX w. dobudowano średniowieczne mury, tworząc coś w rodzaju trwałej ruiny. Obecnie zamek jest niedostępny dla zwiedzających. Dostępna jest jedynie zamkowa wieża (czynna od 8.00 do 18.00), poza sezonem tylko w weekendy. Wstęp kosztuje 30 koron.
- Dom Lichtensteinów, była szkoła żydowska, obecnie mieści się tu wystawa poświęcona dawnym władcom Brzecławia. Wstęp kosztuje ok. 50 koron, zwiedzanie od wtorku do niedzieli (11.00 – 16.00) przez cały rok.
- Pałac Pohansko, budowla Lichtensteinów, w którym obecnie znajduje się muzeum archeologiczne ze zbiorami z pobliskiego grodziska z czasów wczesnosłowiańskich. Pohansko, podlegał ścisłemu reżimowi strefy przygranicznej do 1989 r. Ze względu na bliskość granicy państwowej z Austrią. Stosowano go w specjalnym systemie zarządzania, ograniczono tam swobodny przepływ i działalność gospodarczą, praktycznie odbywały się jedynie prace w zakresie leśnictwa i łowiectwa. Po upadku „żelaznej kurtyny” obszar jest otwarty dla zwiedzających, których liczba rośnie z każdym rokiem. W okolicy znajduje się oznakowanie turystyczne dróg dojazdowych tylko w północnej części niedaleko Pohansko!
- Wstęp kosztuje 50 koron (od kwietnia do października).
- Przepiękny Kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny
Breclav dworzec kolejowy
Ogromny rozwój Brzecławia w XIX wieku zawdzięcza wprowadzeniu kolei. Pierwszy pociąg, który wyruszył z Wiednia na ziemie czeskie, przybył do Brzecławia w czerwcu 1839 r. Ponadto został on powitany przez tłum ciekawskich ludzi, którzy w tym czasie nie mogli wiedzieć, jak bardzo kolej zmieni życie w Brzecław. Ponadto dwa lata później zbudowano trasę Brzecław – Przerów działającą od 1872 r. Co ciekawe poprowadzono ją także w kierunku Mikulov oraz Znojmo. Natomiast w 1901 r. dobudowano linię kolejową do Lednic. A co za tym idzie, od 1909 r. Brzecław jest również połączony koleją z Bratysławą.
Bynajmniej linie kolejowe stwarzały duże możliwości sprzedaży wytwarzanych towarów, dlatego w XIX wieku w Brzecławiu wyrosło kilka fabryk oraz firm. Co ciekawe fabryki te eksportowały swoje towary nie tylko do całej monarchii austro-węgierskiej, ale także za granicę. Niektóre z nich, takie jak rafineria cukru, tartak czy dzisiejsza Fosfa, zbudowały nawet własne połączenia kolejowe. Możliwości zatrudnienia przyciągały do Brzecław coraz więcej mieszkańców, wieś rozrosła się oraz zasadniczo zmieniła swój wygląd. Następnie w 1872 r. uzyskała status miasta dekretem cesarskim.
Brzecław wkrótce stał się ważnym węzłem kolejowym. Po wojnie, kiedy miasto stało się granicznym węzłem kolejowym oraz stacją celną, liczba pracowników wynosiła nawet 2 tysiące osób. Chociaż w tej chwili na dworcu pracuje niewiele osób, nie straciło ono na znaczeniu. Břeclav jest nadal miejscem, w którym linie kolejowe spotykają się ze wszystkich stron. Ponadto budynek stacji wkrótce odzyska swój dawny kunszt. Ponieważ w końcowej fazie przebudowy planowane jest dostosowanie wyglądu fasady centralnej do pierwotnej XIX-wiecznej formy architektonicznej.
Breclav – dawna fabryka cukru
W połowie ubiegłego wieku przemysł cukrowniczy był najważniejszym przemysłem spożywczym na Morawach. W 1862 r. żydowska rodzina Kuffnerów założyła fabrykę cukru w Brzecławiu.
Fabryka cukru była zakładem mieszanym. Jedna fabryka przetwarzała buraki na cukier surowy, oraz rafinerię, w której cukier surowy oczyszczano na biały (rafinowany). Fabrykę zbudowano w pobliżu węzła kolejowego. Nieopodal stały stodoły do przechowywania siana oraz słomy dla wojska. Natomiast z czasem zakład rozbudowano. Stała się ona największą fabryką cukru w monarchii.
W 1884 roku fabrykę zmodernizowano. Niestety 9 lat później zakład całkowicie spłonął.
W 1907 r. miała miejsce ważna przebudowa fabryki – produkcja i pakowanie cukru w kostkach zostało nowo wyposażone, a produkcja cukru w proszku została zmodyfikowana. Podczas II wojny światowej wiele plantacji buraków znalazło się pod terytorium Austrii, a działalność rafinerii cukru uległa stagnacji.
Rodzina Kuffnerów mieszkała oraz prowadziła interesy w Wiedniu oraz Sládkovičovie. Ponadto byli dość aktywni kulturalnie, społecznie i politycznie w każdym z tych miast. Na przykład w Brzecławiu rodzina Kuffnerów ufundowała synagogę oraz cmentarz żydowski. W dawnym kompleksie rafinerii cukru mieści się obecnie firma Racio, która zmodyfikowała go do celów produkcyjnych.
Browar
Browar był kolejną znaczącą gałęzią lokalnej produkcji przemysłowej. Oryginalny browar Liechtenstein był wynajmowany w latach 1853–1901 przez Hoffmanna i Bittnera, zatrudniających około 25 pracowników.
W 1901 roku istniejący browar został przekształcony w dom słodowy, obok którego powstał nowy browar; te dwie rośliny zostały jednocześnie połączone w jedną roślinę. Produkcja piwa została zwiększona, by podwoić pierwotną produkcję, co również doprowadziło do wzrostu liczby pracowników – browar w pobliżu zamku Břeclav zatrudniał 54 pracowników i 14 urzędników.
Kolejny słód działa w Poštorná od 1861 r. – jest własnością Isaka Rosenbauma i Jana Bittnera. Początkowo przetwarzano 80 wagonów jęczmienia rocznie, stopniowo rosła ilość pracy, a przetwarzane surowce eksportowano głównie do Niemiec i Szwecji. Na przełomie XIX i XX wieku dom słodu zniszczył pożar. Podczas I wojny światowej służyła raczej jako przestrzeń do przetwarzania kapusty i suszenia warzyw. W czasie Pierwszej Republiki firma wykorzystała wcześniejsze sukcesy biznesowe oraz wznowiono eksport słodu.
Brzecław historia społeczności żydowskiej
Los stosunkowo dużej społeczności ludności żydowskiej jest integralną częścią historii miasteczka Brzecław. Początki osadnictwa w południowej części Moraw sięgają XIV – XV wieku. Pierwszymi osadnikami byli prawdopodobnie uchodźcy wydaleni w 1424 r. z Wiednia. Co ciekawe własność terytorialna rodziny Liechtenstein z 1414 r. zawiera także nazwy Schändel oraz Lewbelschecker, które można interpretować jako żydowskie.
W XVI wieku w kilku źródłach wspomniano o społeczności żydowskiej żyjącej na tych terenach z synagogą oraz cmentarzem. Natomiast w 1572 r. w Brzecławiu odbył się nawet generalny synod Żydów morawskich pod przewodnictwem rabina wojewódzkiego Mikulowa. Rabin ten był rzekomym twórcą legendarnego Golema, Jehudy Löw ben Becalela, który zajmował się głównie sklepami oraz rzemiosłem na własny użytek. Na początku XVII wieku i podczas wojny trzydziestoletniej społeczność żydowska została praktycznie rozproszona. Natomiast po 1650 r. ludność osiedliła się w pobliskich Valticach (wówczas Feldsberg).
Koniec wielowiekowej egzystencji osadnictwa żydowskiego w Brzecławiu spowodowany był tragicznymi wydarzeniami II wojny światowej. Duża część ludności, w tym Żydzi, opuściło miasto natychmiast po podpisaniu traktatu monachijskiego, a wkrótce po zajęciu miasta przez wojska hitlerowskie 8 października 1938 r.
Tutaj przeżyli kilka tygodni w trudnych warunkach na wolnym powietrzu „w krainie nikogo” i pozwolono im wjechać na terytorium II Rzeczypospolitej dopiero pod koniec listopada tego samego roku. Natomiast 61 pozostałych osób umieszczono w obozie w Ivančicach, w dawnej garbarni-żydowskiej. Cztery transporty przewiozły wszystkich internowanych żydowskich więźniów z Ivančic do obozu w Brno przy ulicy Merhautova, gdzie byli również obecni inni Żydzi z Brzecławia. Stamtąd prowadziła bezpośrednia droga do obozu koncentracyjnego w Terezinie.
W 1942 r. większość Żydów z Brzecławia wywieziono z Terezina do obozów zagłady m.in.: Auschwitz, Majdanek, Sobibor, Treblinka, Izbica, Łódź oraz Piaski. Po zakończeniu II wojny światowej w 1945 r. gminy żydowskiej nie odnowiono w Brzecławiu. Większość ocalałych Żydów stopniowo wyprowadziła się z Czechosłowacji i znalazła swój nowy dom, zwłaszcza w Izraelu.
Dzielnica żydowska
Dzielnica żydowska w Brzecławiu znajdowała się na południe od rynku głównego w kierunku dzielnicy Dubič i składała się z ulic Templová i Lázeňská. Dawne domy Żydów były dosyć małe, gęsto postawione. Zagospodarowano każdy metr kwadratowy. Ponadto domy nie posiadały drogi gospodarczej ani ogrodu.
Wraz z rozwojem dzielnicy żydowskiej ustanowiono prostą ulicę (Sladová) z ładnymi domami, których dziedzińce i ogrody otwierały się na rzekę Dyja. W połowie XIX wieku, wraz z nabyciem praw obywatelskich, zamożni Żydzi wyprowadzili się poza Dzielnicę Żydowską (głównie kupując domy na rynku i głównej ulicy), co z kolei stało się schronieniem dla biedniejszych grup ludności. Domy dzielnicy żydowskiej numerowano od lat 80. XIX wieku, używając cyfr rzymskich, aby odróżnić je od budynków chrześcijańskich. Domy zostały ponownie ponumerowane w mieście w 1930 r.
Budynek dawnej żydowskiej szkoły podstawowej (do 1923 r.) wciąż stoi obok synagogi.
Żydowski ratusz znajdował się w rzeźni nr 5, rytualnej łaźni oczyszczającej w uzdrowisku nr 19. Dawna dzielnica poważnie ucierpiała przez powodzie w XX wieku (1909 i 1941). Dodatkowo największe straty spowodowała II wojna światowa. W tym czasie nie tylko nieodwracalnie zniknęli pierwotni mieszkańcy, ale znaczna część dzielnicy zniszczono przez naloty alianckie 20 listopada 1944 r. oraz przekroczenie frontu w kwietniu 1945 r.
W latach 60. i 80. XX wieku podczas budowy centrum rozpoczęto rozbiórkę dzielnicy żydowskiej. Pozostałe domy stopniowo ulegały modernizacji. Z pierwotnych 72 domów dzielnicy żydowskiej, w tym synagogi, zachowała się niewielka część północno-zachodniej części byłej dzielnicy – 35 budynków. Natomiast specyficzną atmosferę dzielnicy żydowskiej utracono na zawsze. Na szczęście nadal można zobaczyć pozostałości brukowanych uliczek wykonanych z nieregularnych granitowych kamieni.
-
Synagoga
Starsza synagoga z 1697 r. w drugiej połowie XIX wieku była nie wystarczająca ze względu na rosnące wymagania przestrzenne wsi. Dlatego też zastąpiono ją w 1868 r. nową świątynią zakupioną przez żydowskiego burmistrza Davida Kuffnera. Dwadzieścia lat później odnowiono ją przez wybitnego wiedeńskiego architekta Maxa Fleischera w stylu neoromańskim z wykorzystaniem elementów mauretańskich we wnętrzu. Synagoga to dwukondygnacyjny budynek halowy z dwuspadowym dachem.
Nad głównym wejściem do synagogi przywrócono hebrajski napis. Hol uzupełnia płaski belkowaty sufit z imponującymi obrazami. Wnętrze sali oświetlono masywnymi dekoracyjnymi żyrandolami. Ponadto synagogę zelektryfikowano około 1930 r. Synagogę wykorzystywano do celów kultu do początku okupacji, a następnie służyła jako magazyn przez pół wieku. Po kompletnej, wymagającej przebudowie w latach 1997–1999, obecnie służy jako stała wystawa, sala koncertowa oraz miejsce wydarzeń towarzyskich. W dniu 28 września 2000 r. odsłonięto kamienną tablicę pamiątkową w byłej gminie żydowskiej Břeclav w sali synagogi. Synagoga jest chronionym zabytkiem kultury nr 8 507.
-
Cmentarz
Cmentarz żydowski rozciąga się około 700 m na północ od rynku głównego. Założono go prawdopodobnie w drugiej połowie XVII wieku. Na powierzchni 7 136 m2 znajduje się obecnie około 300 nagrobków, z których najstarsze pochodzą z początku XVIII w.
Kształt i struktura nagrobków odpowiada głównie tak zwanemu typowi południowo morawskiemu lub mikulowskiemu. Dominuje bogata barokowa dekoracja, czasem z wytłoczoną symboliką zmarłego oraz zawsze z hebrajskim napisem. Nowocześniejsze nagrobki z granitu oraz marmuru z napisami w języku niemieckim już odzwierciedlają bogactwo żydowskich mieszczan z Brzecławia oraz trendy asymilacyjne z przełomu XIX i XX wieku. Cmentarz pokazuje zatem rozwój poszczególnych rodzajów żydowskich nagrobków od XVII wieku do lat trzydziestych XX wieku.
W północno-wschodnim rogu cmentarza przy wejściu dominuje majestatyczny neorenesansowy grób Ignaza Kuffnera. Cały kompleks, otoczony murem z szarego muru ukończono w 1892 r. według projektu wiedeńskiego architekta Franza Neumanna. Reprezentuje on typową strukturę regionu Brzecławia. W latach osiemdziesiątych spustoszony cmentarz przeznaczono do zniszczenia, na szczęście znaczną część nagrobków uratowano. W latach 1991–1993 miasto Brzecław przebudowało park oraz ponownie umieściło tam stare nagrobki. Cmentarz jest zabytkiem kultury nr 7 128.
Brzecław noclegi
Booking.com
Brzecław gdzie zjeść?
Park Restaurant
Polecamy tu dania kuchni czeskiej i międzynarodowej. Serwowane są tu także doskonale przyrządzone steki i zupy. Można tu zamówić dobre naleśniki. Pozytywne recenzje zbiera także pyszne piwo.
Adres: sady 28. října 720/16, Breclav
Steak House Codys
Spróbuj smacznych steków w tym miejscu. To miejsce jest także znane z dobrego piwa. Szybka obsługa i miły personel charakteryzują to miejsce. Oferowane dania są w rozsądnych cenach.
Adres: Lidická 17, Breclav
Kavárna & bistro Karma
Kavárna & bistro Karma oferuje pyszną kawę, słodkości oraz dania obiadowe i kolację. Warto spróbować tu dobrego wina.
Adres: 17. listopadu 51, Breclav
Brzecław kamera online
Pod linkiem znajduje się kamera na żywo z Brzecławia.
Podsumowując, Breclav polecamy odwiedzić na nieco dłużej niż tylko w drodze do Chorwacji. Morawy mają w sobie wiele uroku, a poza tym są dobrym miejscem na odpoczynek w drodze na południe Europy.