Vinkovci – najstarsze miasto Europy
Ostatnia aktualizacja 4 miesiące ago by Magdalena
Vinkovci to miejsce, o którym wciąż mówi się zbyt mało, mimo że historia tej chorwackiej miejscowości sięga… dalej niż dzieje Rzymu. Położone w sercu Slawonii, Vinkovci uznawane są za najstarsze nieprzerwanie zamieszkane miasto Europy. Jego urok polega właśnie na tej niezwykłej mieszance starożytności i nowoczesnej codzienności. Choć turystyczne trasy omijają to miasto szerokim łukiem, Grad Vinkovci ma do opowiedzenia historię, która zaczyna się kilka tysięcy lat przed naszą erą i trwa do dziś.
W tym artykule dowiesz się, dlaczego warto odwiedzić Vinkovci. Od niezwykłych znalezisk archeologicznych, przez barokową architekturę i piękne parki, aż po słynny Vinkovačke jeseni – festiwal folkloru, który ożywia ulice miasta co roku jesienią. Jeśli chcesz poznać Chorwację, jakiej nie zobaczysz na pocztówkach z Adriatyku – to właśnie tutaj warto się zatrzymać.
- Przez Vinkovci przebiegał historyczny Szlak Orient Expressu, łączący Paryż z Konstantynopolem.
- To najstarsze nieprzerwanie zamieszkane miasto w Europie – ślady osadnictwa w Vinkovci sięgają ok. 6200 r. p.n.e.
- Vinkovci to miejsce urodzenia dwóch cesarzy rzymskich: Waleriana i Konstancjusza I Chlorusa, ojca Konstantyna Wielkiego.
- Rzymska Cibalae – w czasach cesarstwa miasto znane było jako Cibalae, ważny punkt strategiczny i wojskowy na wschodnich rubieżach imperium.
- W 2012 roku archeolodzy odkryli tu rzymską mozaikę sprzed 1700 lat, uznawaną za jedną z najlepiej zachowanych w regionie.
- Od 1966 roku odbywa się tu Vinkovačke jeseni, czyli Jesień w Vinkovci – największy festiwal folkloru w Chorwacji.
- Vinkovci to także serce Slawonii, znanej z gościnności, wina, muzyki tambura i aromatu pieczonej papryki.
Vinkovci – co zobaczyć?
Choć Vinkovci nie jest tak znane jak Dubrownik czy Split, to z pewnością zasługują na miejsce na turystycznej mapie Chorwacji. To miasto, które zaskakuje nie tylko swoją długowiecznością, ale też liczbą miejsc, które warto zobaczyć. Od cichych parków, przez cenne zabytki sakralne i archeologiczne, aż po wydarzenia kulturalne – Vinkovci to podróż przez epoki i style. Poniżej przedstawiamy najciekawsze atrakcje, które sprawią, że zakochasz się w tym miejscu.
Kościół św. Euzebiusza i Poliona
Ten monumentalny, barokowy kościół stojący w centrum miasta jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli Vinkovci. Został zbudowany w latach 1772–1777 na miejscu wcześniejszego, drewnianego obiektu sakralnego. Poświęcony jest dwóm rzymskim męczennikom: Świętemu Euzebiuszowi i Polionowi, którzy według legendy zginęli w Cibalae w czasach prześladowań chrześcijan.
Wnętrze kościoła zachwyca klasycystycznymi zdobieniami, a wieża z zegarem dominuje nad placem. To ważne miejsce dla mieszkańców i centrum życia religijnego regionu. W 1991 roku, podczas wojny, kościół został uszkodzony, ale dzięki pracom konserwatorskim przywrócono mu dawny blask.
Muzeum Miejskie Vinkovci (Gradski muzej Vinkovci)
Jeśli chcesz zrozumieć, dlaczego Vinkovci jest tak ważne na historycznej mapie Europy, to właśnie tutaj powinieneś zacząć. Muzeum działa od 1946 roku i mieści się w dawnym pałacu rodu Salzberg.
Ekspozycja obejmuje artefakty od epoki kamienia łupanego po XX wiek. Największe wrażenie robi kolekcja znalezisk z czasów rzymskiej Cibalae, a także unikalne naczynia i ozdoby z epoki brązu i żelaza. W muzeum można zobaczyć m.in. słynną „Cibalską broń” oraz zrekonstruowane sceny życia codziennego sprzed tysięcy lat.
Ciekawostka: W 2020 roku muzeum udostępniło wirtualną wersję niektórych wystaw, co pozwoliło dotrzeć do nowej generacji odwiedzających.
Rzymska mozaika z IV wieku
W 2012 roku archeolodzy pracujący w centrum Vinkovci natrafili na sensacyjne znalezisko: doskonale zachowaną rzymską mozaikę datowaną na koniec III lub początek IV wieku n.e. Mozaika, należąca prawdopodobnie do rzymskiej willi, przedstawia geometryczne wzory i elementy florystyczne.
To jedno z najważniejszych odkryć archeologicznych w Chorwacji w XXI wieku. Obecnie fragmenty mozaiki można oglądać w Muzeum Miejskim lub w miejscu ich odkrycia, zależnie od aktualnych prac konserwatorskich.
Park Lenije
To zielone płuca Vinkovci i ulubione miejsce spacerów mieszkańców. Park powstał w XIX wieku na miejscu dawnych fortyfikacji i przez dekady był miejscem wypoczynku, koncertów i pikników.
W alejkach znajdziesz zarówno stare drzewa pamiętające czasy monarchii austro-węgierskiej, jak i współczesne rzeźby oraz plac zabaw dla dzieci. W centrum parku stoi pomnik poetki i patriotki Ivany Brlić-Mažuranić, jednej z najważniejszych postaci kultury chorwackiej.
Promenada nad rzeką Bosut
Bosut to rzeka o powolnym, niemal leniwym nurcie, która przepływa przez Vinkovci, nadając miastu charakterystyczny rytm. W ostatnich latach promenada nad Bosutem przeszła gruntowną rewitalizację: powstały ścieżki spacerowe, ławki, mała architektura i nabrzeża dla łodzi.
To miejsce, gdzie mieszkańcy spędzają popołudnia, jeżdżą na rowerach, biegają lub po prostu siadają z kawą, by podziwiać zachód słońca. W sezonie letnim odbywają się tu małe koncerty i wydarzenia plenerowe.
Vinkovci – najstarsze europejskie miasto
Vinkovci na pierwszy rzut oka przypomina wiele innych mniejszych miast Europy Środkowej. Ale to tylko pozory. To najstarsze nieprzerwanie zamieszkane miasto Europy. Swoje początki zawdzięcza ludziom osiedlającym się tu jeszcze około 6200 lat przed naszą erą. Oznacza to, że historia tego miejsca liczy sobie ponad osiem tysięcy lat, co czyni je starszym od Aten, Jerozolimy czy Rzymu.
Już w okresie neolitu rozwijała się tu kultura Starčevo–Körös, której ślady odnaleziono podczas licznych wykopalisk archeologicznych prowadzonych od XIX wieku. W Vinkovci znaleziono setki naczyń, narzędzi i ozdób pochodzących z różnych epok – od epoki kamienia po czasy rzymskie i średniowieczne.
W czasach antycznych, mniej więcej w III wieku naszej ery, miasto znane było jako Cibalae. Właśnie tutaj urodzili się dwaj cesarze: Walerian (ur. ok. 200 n.e.) oraz Konstancjusz I Chlorus (ur. ok. 250 n.e.), ojciec samego Konstantyna Wielkiego. Cibalae było wówczas dobrze rozwiniętym ośrodkiem administracyjnym, wojskowym i gospodarczym, z amfiteatrem, łaźniami i rozległym forum.
Jednym z najbardziej spektakularnych znalezisk ostatnich lat była rzymska mozaika odkryta w 2012 roku, datowana na przełom III i IV wieku. Przedstawia ona geometryczne wzory i sceny mitologiczne. Do dziś uznawana jest za jedną z najlepiej zachowanych mozaik w tej części Europy. W czasach średniowiecznych miasto wielokrotnie zmieniało właścicieli. Od chorwackich książąt, przez Węgrów, aż po panowanie tureckie, które trwało od 1526 do 1687 roku. Wówczas Vinkovci znalazło się pod panowaniem Habsburgów.
W nowożytności rozwój miasta przyspieszył wraz z otwarciem kolei w XIX wieku. Przez Vinkovci przebiegał słynny Szlak Orient Expressu, który łączył Paryż z Konstantynopolem (dzisiejszym Stambułem). Dzięki temu miasto stało się ważnym węzłem kolejowym i komunikacyjnym na mapie Europy.
Vinkovci mapa
Vinkovci – miejsce urodzenia dwóch cesarzy rzymskich
Pierwszy z nich Walentynian I (Valentinian I) urodził się w 321 w Cibalae w południowej Panonii (obecnie miasteczko Vinkovci we wschodniej Chorwacji). Drugi z cesarzy to brat Walentyniana – Valens (Flavius Julius Valens Augusta). Po jego śmierci podczas bitwy pod Adrianopolem w 378 r. zachodnia część Cesarstwa Rzymskiego zaczęła chylić się ku upadkowi.
Miasto tradycji piwa – Vinkovci
Odkrycia kultury Vucedol obejmowały dzbanek do piwa sprzed 5000 lat! To całkiem sporo jeśli chodzi o tradycję picia piwa! Poza tym cesarz Valens z pewnością przyczynił się do rozsławienia tego trunku. Podczas gdy większość rzymskich cesarzy piła wino, Valens pił piwo. Pił on tak dużo, że jego pseudonim Sabaiarius został przetłumaczony jako „brzuch pełen piwa”. Pomiędzy I Wojną Światową a II Wojną Światową w Vinkovci powstało co najmniej 14 różnych odmian piw, a najnowsza odmiana piwa z Vinkovci z pewnością zyskałby uznanie cesarza Valensa – piwo rzemieślnicze o jego imieniu warzone właśnie w jego mieście urodzenia.
Kalendarz Oriona
W 1978 r. podczas prac budowlanych w hotelu Slavonija w centrum miasta, znaleziono w gruzach starożytną doniczkę. Eksperci datowali jej powstanie na 2 600 r.p.n.e. ponadto jej wzory przedstawiają najstarszy znany kalendarz w Europie. Możemy dowiedzieć się znacznie więcej o kalendarzu Oriona w muzeum kultury Vucedol nieopodal Vukovaru. Na pamiątkę włodarze miasta postanowili uwiecznić wzory w nawierzchni w strefie dla pieszych w centrum Vinkovci.
Ornamenty na odnalezionej donicy sprzed 4 500 lat są zapisem najstarszego kalendarza, jakim posługiwali Europejczycy. Dekoracją donicy są cztery pasy, na których przedstawione są gwiazdy oraz gwiazdozbiory. Archeolog z Chorwacji – Aleksandar Durman odkrył, że pasują one idealnie do konstelacji gwiazd, jakie są widoczne nad wschodnią Chorwacją w trakcie pór roku, w pobliżu 45 równoleżnika szerokości północnej.
(…) W przeciwieństwie do innych starożytnych kalendarzy, najczęściej bazujących na obserwacji ruchów Słońca i Księżyca, ten jest wyłącznie kalendarzem astralnym. – powiedział Durman. Oparcie swojej miary czasu na ruchach gwiazd, naukowiec wytłumaczył, że na równinnych przestrzeniach zamieszkiwanych przez ludzi kultury Vucedol nie było dobrych punktów orientacyjnych, względem których można by obserwować wschody oraz zachody Słońca oraz Księżyca.
Konstelacje gwiazd przedstawione na donicy można rozpoznać dzięki porównaniu z interpretacją podobnych gwiazdozbiorów w sztuce Bliskiego Wschodu oraz Egiptu. Ponadto kluczową rolę w wierzeniach twórców kalendarza musiał zapewne pełnić gwiazdozbiór Oriona. Co ciekawe jego zniknięcie za horyzontem 21 marca zwiastowało wiosenną równonoc. Ponadto datowanie kalendarza z Vinkovci wskazuje na to, że powstał on równocześnie z kamiennym kręgiem ze Stonehenge.
Jeśli datowanie oraz zastosowanie naczynia z Vinkovci zostaną potwierdzone, to będzie to jeden z najstarszych kalendarzy wraz z systemami rachuby czasu starożytnych Egipcjan oraz Majów.
Kultura Vučedol
Lokalizacja archeologiczna Vučedol znajduje się nad brzegiem Dunaju około 5 kilometrów poniżej Vukovaru. Członkowie kultury Vučedol przybyli z terenów dzisiejszego Iranu na Bałkany ok. 3000 r. p.n.e. Zanim kultura Vucedol opanowała tajniki wytopu metalu oraz poznali właściwości miedzi zajmowali się głównie hodowlą bydła. Podczas pełnego rozkwitu kultura Vučedolu rozciągała się na dość sporym terenie o szerokości około siedmiuset kilometrów. Obejmowała przy tym 10 dzisiejszych krajów europejskich takich jak: Czechy, Słowację, Austrię, Węgry, Rumunię, Słowenię, Chorwację, Bośnię i Hercegowinę, Serbię, Czarnogórę oraz Albanię.
Będąc w Vinkovci zdecydowanie warto udać się do Muzeum Kultury Vučedol w Vukovarze przy ul. Vučedol 252. Na powierzchni 1200 m2 znajduje się stała wystawa eksponatów archeologicznych z terenów m.in. Vinkovci oraz sklepik z pamiątkami. Warto wiedzieć, że muzeum jest otwarte od wtorku do niedzieli w godzinach 10:00-18:00. Koszt wstępu dla osoby dorosłej to 6 euro natomiast emeryci oraz studenci 4 euro. Dzieci do lat 7 zwiedzają za darmo. Zdecydowanie polecamy skorzystać z oferty zwiedzania muzeów Vukovaru w jednej cenie, tzn. w cenie 8 euro za osobę możemy zwiedzać Muzeum Kultury Vučedol oraz Muzeum Miejskie Vukovar. Warto przemyśleć i skorzystać z tej opcji.
Bosut – rzeka, która płynie w dwóch kierunkach
Na świecie jest tylko kilka rzek, które mogą płynąć w obydwu kierunkach. Rzeka Bosut, która przepływa przez Vinkovci, jest jedną z nich. Mówi się, że starożytni Rzymianie twierdzili, że w swoim imperium mieli rzekę, która popłynęła w jedną stronę do południa, a po południu w drugą stronę. Rzeka Bosut, która czasami płynie tak spokojnie, że nawet przy słabym wietrze woda zmienia kierunek co chwilę.
Największe jesienne święto w Chorwacji – Vinkovacke Jeseni
Najsłynniejszym wydarzeniem w kalendarzu jesiennym jest bez wątpienia Vinkovacke Jeseni. Święto oraz wspaniały pokaz folkloru oraz tradycyjnych strojów z całej Chorwacji. Tegoroczna edycja Vinkovacke Jeseni odbywała się w dniach 13 – 22 września 2019.
Więcej na stronie -> http://vinkovackejeseni.hr/
