Stare Miasto Warszawa, atrakcje i zwiedzanie – przewodnik pełen historii i smaków

Czas czytania: 6 minut

Ostatnia aktualizacja 4 miesiące ago by Magdalena

Stare Miasto Warszawa to miejsce, gdzie czas płynie inaczej, a historia zdaje się mówić do przechodnia spod bruku, zza fasad kamienic i z echa kroków na Placu Zamkowym. Choć zniszczone niemal doszczętnie podczas II wojny światowej, dzięki wysiłkowi mieszkańców zostało odbudowane z niezwykłą precyzją i dbałością o detale. Dziś zachwyca turystów z całego świata, będąc nie tylko symbolem przetrwania i nadziei, ale też miejscem, gdzie można zanurzyć się w kulturze, architekturze i smakach dawnej Warszawy. W tym przewodniku znajdziesz wszystko, co musisz wiedzieć, planując wizytę: od fascynującej historii przez różnice między pojęciem „starówki” a „Starego Miasta”, aż po konkretne atrakcje, restauracje i sprawdzone trasy zwiedzania.

Stare Miasto Warszawa – najważniejsze fakty i ciekawostki

Stare Miasto Warszawa zostało założone na przełomie XIII i XIV wieku jako osada wokół grodu książąt mazowieckich.
W 1596 roku, po przeniesieniu stolicy z Krakowa, Warszawa zaczęła odgrywać centralną rolę w życiu politycznym Polski.
W czasie Powstania Warszawskiego w 1944 roku aż 90% zabudowy Starego Miasta zostało zniszczone przez niemieckie wojska.
Odbudowa trwała od 1949 do 1953 roku i była oparta m.in. na XVIII-wiecznych obrazach Bernarda Bellotta (Canaletto).
W 1980 roku UNESCO uznało rekonstrukcję Starego Miasta za unikalne dzieło konserwatorskie i wpisało je na Listę Światowego Dziedzictwa.
Główne atrakcje to: Zamek Królewski (XVII w.), Katedra św. Jana Chrzciciela (XIV w.), Rynek Starego Miasta, Barbakan (1548 r.) i Pomnik Małego Powstańca (1983 r.).
W obrębie Starego Miasta znajduje się ponad 50 zabytkowych kamienic i rezydencji mieszczańskich.
To najstarsza część Warszawy – serce historyczne miasta, które przetrwało dzięki determinacji mieszkańców i historyków.
Rocznie Stare Miasto odwiedza ponad 11 milionów turystów z całego świata.
Znajdziesz tu wiele restauracji serwujących dania kuchni polskiej, regionalnej oraz śródziemnomorskiej – od skromnych pierogarni po eleganckie trattorie.

Stare Miasto Warszawa historia

Jest to to najstarsza, a zarazem najbardziej malownicza część stolicy. Jego początki sięgają końca XIII wieku, kiedy to książę mazowiecki Bolesław II zadecydował o budowie warownego grodu nad Wisłą. Z biegiem lat gród przekształcił się w tętniące życiem centrum handlowe i administracyjne. Niestety, podczas II wojny światowej niemal całkowicie zniszczone przez niemieckiego okupanta. Stare Miasto z czasem pieczołowicie odbudowano po wojnie, z wykorzystaniem XVII- i XVIII-wiecznych obrazów Canaletto jako wzoru.

W 1980 roku Stare Miasto Warszawa zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO jako przykład unikalnej rekonstrukcji zabytkowego centrum.

Czym się różni Stare Miasto od starówki?

Choć w mowie potocznej często używa się tych nazw zamiennie, istnieje subtelna różnica. Stare Miasto to historyczna dzielnica Warszawy, obejmująca teren od Zamku Królewskiego po Barbakan. Natomiast starówka to bardziej ogólne określenie na zabytkowe centrum miasta, używane w kontekście turystycznym. W przypadku Warszawy granice te niemal się pokrywają, ale warto pamiętać, że Stare Miasto Warszawa ma konkretny status i definicję administracyjną.

Jaka jest najstarsza część Warszawy?

Najstarszą częścią miasta jest Gnojna Góra – wzgórze, na którym rozwinęło się pierwotne osiedle warszawskie, a potem uformowała się dzisiejsza ulica Świętojańska oraz plac zamkowy. Właśnie w tym rejonie wzniesiono pierwotny gród książąt mazowieckich, a później gotycki Zamek Książąt Mazowieckich, który z czasem przekształcono w rezydencję królewską.

Czy Warszawa ma stary rynek?

Tak – i to jeden z najpiękniejszych w Polsce. Rynek Starego Miasta w Warszawie powstał pod koniec XIII wieku i przez wieki był sercem miejskiego życia. W centralnym punkcie rynku stoi Pomnik Syrenki, symbol Warszawy. Otoczony kolorowymi kamieniczkami, stanowi idealne miejsce do rozpoczęcia zwiedzania. Rynek tętni życiem przez cały rok – latem działa tu wiele kawiarenek, a zimą odbywa się jarmark bożonarodzeniowy.

Jak dojść na starówkę w Warszawie?

Stare Miasto Warszawa jest dobrze skomunikowane z resztą miasta. Można tam dojść pieszo z placu Bankowego, Krakowskiego Przedmieścia czy Traktu Królewskiego. Najbliższe stacje metra to Ratusz Arsenał oraz Nowy Świat – Uniwersytet. Dojeżdżają tu także liczne autobusy i tramwaje. Warto przygotować się na spacer brukowanymi uliczkami, które same w sobie są atrakcją turystyczną.

Stare Miasto Warszawa co zobaczyć?

Zwiedzanie Starego Miasta w Warszawie to podróż przez ponad siedem wieków historii. Każda uliczka, kamienica czy plac opowiada własną opowieść – o kupcach, królach, powstańcach i zwykłych mieszkańcach. Spacerując po tej zabytkowej dzielnicy, można odkryć nie tylko najsłynniejsze zabytki, ale też mniej znane perełki, które tworzą unikatową atmosferę tego miejsca.

Zamek Królewski

Zamek Królewski w Warszawie to perła barokowo-klasycystycznej architektury i miejsce, które przez stulecia było sercem politycznym i symbolicznym Rzeczypospolitej. Budowę rozpoczęto w XIV wieku, a jego ostateczny kształt uzyskał w XVII wieku za panowania Wazów. Był siedzibą królów Polski, a także miejscem obrad Sejmu. Zamek został zniszczony podczas II wojny światowej i odbudowany dopiero w latach 1971–1984. Obecnie pełni funkcję muzeum, w którym można podziwiać m.in. Apartamenty Królewskie, Salę Senatorską – miejsce uchwalenia Konstytucji 3 Maja – oraz dzieła Rembrandta i Canaletta.

Katedra św. Jana Chrzciciela

Najstarsza warszawska świątynia, wybudowana w stylu gotyckim na początku XIV wieku. Początkowo była kościołem książęcym, a później katedrą arcybiskupów warszawskich. To tutaj koronowano ostatniego króla Polski – Stanisława Augusta Poniatowskiego – i odbywały się pogrzeby wielu wybitnych Polaków. W podziemiach spoczywają m.in. Henryk Sienkiewicz i Gabriel Narutowicz. Katedra również została zniszczona podczas wojny i odbudowana w pierwotnym stylu na podstawie zachowanych źródeł.

Rynek Starego Miasta

Serce Starego Miasta, ukształtowane w XIV wieku. Otoczony malowniczymi kamienicami, z których każda ma swoją historię – często oznaczoną herbem lub nazwą dawnego właściciela. Centralnym punktem jest Pomnik Syrenki Warszawskiej, symbol stolicy. Wokół rynku znajdują się kawiarnie, restauracje oraz Muzeum Warszawy, które w nowoczesnej formie prezentuje dzieje miasta poprzez kolekcję ponad 300 tysięcy eksponatów, w tym dokumentów, fotografii i przedmiotów codziennego użytku.

Barbakan

Barbakan warszawski to monumentalna budowla obronna z końca XV wieku, wzniesiona za czasów burmistrza Jana Baptysty z Wenecji. Pełnił funkcję punktu kontrolnego i obronnego przy wjeździe do miasta od strony północnej. Choć w późniejszych wiekach stracił na znaczeniu, dziś stanowi jedno z najbardziej charakterystycznych miejsc na mapie Warszawy. W sezonie letnim odbywają się tu wystawy plenerowe, a murami można przejść spacerem do Nowego Miasta.

Mury obronne

Pierwotne mury miejskie Warszawy wzniesiono w XIV wieku. System obronny składał się z dwóch pierścieni: wewnętrznego i zewnętrznego. Do dziś zachowały się fragmenty tych fortyfikacji, zwłaszcza w okolicach Barbakanu i ulicy Podwale. Wzdłuż murów można odbyć krótki spacer, a przy okazji zobaczyć punkty widokowe oraz ekspozycje archeologiczne prezentujące dawne życie miejskie.

Pomnik Małego Powstańca

Ten niewielki, ale niezwykle poruszający pomnik znajduje się tuż przy murach miejskich. Przedstawia małego chłopca w hełmie i z bronią, oddając hołd najmłodszym uczestnikom Powstania Warszawskiego w 1944 roku. Pomnik został odsłonięty w 1983 roku i stał się jednym z najbardziej wzruszających symboli miasta. Jest miejscem częstych odwiedzin zarówno mieszkańców, jak i turystów.

Gnojna Góra

Dziś romantyczny punkt widokowy z panoramą na Wisłę i prawobrzeżną część Warszawy, dawniej miejsce… wysypiska śmieci. Nazwa wzgórza pochodzi od funkcji, jaką pełniło w średniowieczu. Obecnie znajduje się tu taras widokowy, z którego można podziwiać Stadion Narodowy, Most Świętokrzyski i zielone bulwary nadwiślańskie. To jedno z najlepszych miejsc do zrobienia pamiątkowych zdjęć ze starówki.

Plac Zamkowy

To tutaj najczęściej rozpoczyna się zwiedzanie Starego Miasta. Plac Zamkowy, wytyczony w XV wieku, był przez wieki miejscem publicznych zgromadzeń, uroczystości i handlu. Dominującym elementem placu jest Kolumna Zygmunta III Wazy, ustawiona w 1644 roku, jako hołd dla króla, który przeniósł stolicę z Krakowa do Warszawy. To najstarszy świecki pomnik w Polsce. Plac otacza Zamek Królewski oraz rząd zabytkowych kamienic, z których wiele skrywa dziś galerie i restauracje.

Kanonia

Urokliwa, niewielka uliczka ukryta za Katedrą św. Jana, gdzie w czasach nowożytnych mieszkali kanonicy kapituły warszawskiej. Dziś znana jest z największego dzwonu w Warszawie, który nigdy nie zawisł w żadnej wieży. Według legendy, trzykrotne okrążenie dzwonu z zamkniętymi oczami przynosi szczęście. Miejsce idealne na krótki przystanek i zdjęcia.

Kamienne Schodki

Jedna z najbardziej malowniczych uliczek Starego Miasta. Schody łączące górną część starówki z Wisłą znane są z wielu filmów i obrazów. Powstały już w średniowieczu jako ważny trakt handlowy prowadzący do portu rzecznego. To doskonałe miejsce na zdjęcia i chwilę zadumy nad historią miasta.

Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza

Znajdujące się przy Rynku Starego Miasta muzeum to prawdziwa gratka dla miłośników literatury polskiej. Poświęcone życiu i twórczości Adama Mickiewicza, ale również innym wielkim postaciom literackim, muzeum oferuje bogatą kolekcję rękopisów, pierwszych wydań i dokumentów. Ciekawie zaaranżowane wystawy przybliżają zarówno tło historyczne, jak i osobiste wątki biografii poetów.

Stare Miasto Warszawa plan zwiedzania

Zwiedzanie warto rozpocząć od Placu Zamkowego, następnie skierować się do Katedry św. Jana, przejść przez Rynek, odwiedzić Muzeum Warszawy, potem przejść do Barbakanu, zobaczyć mury miejskie, a na koniec wejść na taras widokowy na Gnojnej Górze. Całość zajmie około 3–4 godzin spokojnego spaceru, a jeśli zdecydujemy się na zwiedzanie wnętrz (Zamek, Muzeum), warto zarezerwować cały dzień.

Stare Miasto Warszawa gdzie zjeść?

Podwale 25 Kompania Piwna

Kultowa restauracja zlokalizowana tuż przy murach miejskich. Słynie z olbrzymich porcji tradycyjnej kuchni polskiej oraz własnych piw. Wnętrze stylizowane na XIX-wieczną gospodę.

Gościniec Polskie Pierogi

Niewielka, przytulna restauracja, w której zjesz pierogi na dziesiątki sposobów. Od klasycznych ruskich po pierogi z kaczką i sosem żurawinowym. Ceny przystępne, atmosfera domowa.

Ceprownia

Góralska nuta na warszawskiej starówce. Lokal oferuje kwaśnicę, oscypki, placki po zbójnicku oraz góralskie klimatyczne wnętrze. Popularny zarówno wśród turystów, jak i mieszkańców.

Restauracja Tutti Santi

Kuchnia włoska w sercu Starego Miasta. Restauracja wyróżnia się oryginalną recepturą pizzy neapolitańskiej i świeżymi składnikami. Doskonałe miejsce na romantyczną kolację.

Zobacz także: Warszawa restauracje, które warto odwiedzić podczas city break

Stare Miasto Warszawa to nie tylko historyczna perełka, ale też miejsce, gdzie historia łączy się z codziennym życiem. Spacer brukowanymi uliczkami, odkrywanie tajemnic przeszłości, odwiedzanie muzeów i smakowanie regionalnych dań sprawiają, że każda wizyta tutaj to podróż przez wieki. To serce stolicy, które bije w rytmie dawnych dziejów – i do którego zawsze warto powrócić.