Norymberga – TOP 20 atrakcji, które warto zobaczyć

Czas czytania: 8 minut

Ostatnia aktualizacja 2 tygodnie ago by Magdalena

Norymberga to miasto, które przez stulecia znajdowało się w centrum europejskiej historii. Począwszy od czasów średniowiecznej potęgi Wolnego Miasta Rzeszy, przez renesansową świetność epoki Dürera, aż po dramatyczne wydarzenia XX wieku, które na zawsze wpisały ją w dzieje współczesności. Natomiast dzisiejsza Norymberga to pełna charakteru metropolia – jednocześnie nowoczesna i wierna tradycji, z monumentalnymi zabytkami, muzeami o światowej renomie i klimatem, który od razu przenosi w czasie. Poniżej znajdziesz rozwinięte opisy najważniejszych atrakcji wraz z datami, faktami i ciekawostkami w stylu, który najlepiej oddaje charakter miasta.

• Norymberga po raz pierwszy pojawia się w źródłach w 1050 roku jako ważny punkt na szlakach handlowych Europy.
• W średniowieczu była jednym z najbogatszych miast Rzeszy i miejscem przechowywania Regaliów Cesarskich.
• To właśnie tutaj mieszkał i tworzył Albrecht Dürer (1471–1528), najwybitniejszy niemiecki artysta renesansu.
• Miasto było centrum propagandy III Rzeszy – w latach 1933–1938 odbywały się tu zjazdy NSDAP.
• W 1945–1946 przeprowadzono tu procesy norymberskie, które stały się fundamentem współczesnego prawa międzynarodowego.
• Podczas bombardowań w 1945 roku zniszczono ponad 90% zabudowy miasta.
• Powojenna odbudowa była jedną z najdokładniejszych rekonstrukcji historycznych w Europie.

Zamek Cesarski (Kaiserburg)

Zamek Cesarski, jeden z najważniejszych symboli Norymbergi, po raz pierwszy pojawia się w źródłach w 1050 roku, kiedy cesarz Henryk III nadał miastu przywilej zjazdowy. Od XI wieku pełnił także rolę kluczowej rezydencji władców Świętego Cesarstwa Rzymskiego, którzy regularnie zwoływali tu sejmy i podejmowali polityczne decyzje o zasięgu europejskim. Najstarsze części zamku, takie jak Dwór Cesarski i Kaplica Cesarska, zachowały średniowieczny układ i ukazują typową architekturę obronną epoki romańskiej. Z kolei późniejsze gotyckie przebudowy z XIII i XIV wieku pokazują, jak ważną rolę warownia pełniła przez całą epokę średniowiecza. W czasie II wojny światowej Kaiserburg został poważnie uszkodzony, natomiast powojenna odbudowa – zakończona w 1955 roku – stała się wzorcem dla rekonstrukcji innych zabytków miasta. Na szczególną uwagę zasługuje wieża Sinwellturm, z której rozpościera się panorama Norymbergi – dokładnie taka, jaką widzieli dawni cesarze.

Stare Miasto (Altstadt)

Altstadt to prawdziwe serce Norymbergi – podzielone rzeką Pegnitz na część św. Sebalda i część św. Wawrzyńca. Jego dzisiejszy wygląd to rezultat jednej z najbardziej imponujących odbudów powojennej Europy. Po alianckim bombardowaniu z 2 stycznia 1945 roku, które zniszczyło ponad 90% zabudowy, mieszkańcy postanowili odbudować miasto zgodnie z dawnym, średniowiecznym układem ulic. Dzięki temu dzisiejszy spacer Altstadt to podróż przez wieki. Znajdziesz tu kamienice zrekonstruowane na wzór oryginałów, zabytkowe mosty, dawne hale kupieckie i monumentalne kościoły. Najbardziej malowniczym fragmentem jest Weißgerbergasse, ulica dawnych rzemieślników, której pierzeja przetrwała wojnę niemal nietknięta.

Kościół św. Wawrzyńca (Lorenzkirche)

Lorenzkirche to jedna z najważniejszych gotyckich świątyń w Niemczech. Jej budowę rozpoczęto około 1250 roku, a ukończono dopiero w końcu XV wieku, nadając jej charakter monumentalnego kościoła miejskiego. Fasada z dwiema wieżami o wysokości ponad 80 metrów jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych punktów w panoramie miasta. Wnętrze skrywa arcydzieło norymberskiego renesansu – wykonane przez Veita Stossa „Zwiastowanie” z 1517 roku, które w czasach reformacji uchodziło za jedno z najcenniejszych dzieł sztuki w Europie. W 1945 roku kościół został niemal całkowicie zniszczony. Odbudowa, trwająca do 1952, stała się symbolem odbudowy duchowego dziedzictwa Norymbergi.

Kościół św. Sebalda (Sebalduskirche)

Sebalduskirche, ukończony około 1275 roku, to najstarsza parafia Norymbergi. W jego wnętrzu znajduje się jeden z najwspanialszych renesansowych nagrobków Europy – sarkofag św. Sebalda wykonany przez Petera Vischera i jego warsztat między 1508 a 1519 rokiem. Z niezwykłą precyzją odlany z brązu pomnik przedstawia sceny z życia patrona miasta oraz dziesiątki symbolicznych postaci. Kościół przez wieki był miejscem pielgrzymek i centrum duchowym Norymbergi. Podczas wojny uległ poważnym zniszczeniom, a jego odbudowę zakończono w 1950 roku.

Hauptmarkt

Główny plac miejski – Hauptmarkt – powstał w XIV wieku po wyburzeniu dawnej dzielnicy żydowskiej. Centrum placu zdobi Piękna Fontanna (Schöner Brunnen) z 1385 roku, jedno z arcydzieł gotyku. Fontanna liczy 40 figur symbolizujących porządek świata, cnoty obywatelskie oraz władców Rzeszy. Najbardziej rozpoznawalnym wydarzeniem organizowanym na placu jest Christkindlesmarkt, jeden z najstarszych jarmarków bożonarodzeniowych na świecie, którego tradycja sięga XVI wieku. Dodatkowo co roku odwiedza go ponad 2 miliony turystów, a jego centralną postacią jest Christkind – anielska postać wybierana w plebiscycie co dwa lata.

Muzeum Zabawek

Norymberga od XVI wieku była europejską stolicą produkcji zabawek, dzięki czemu Muzeum Zabawek należy do najważniejszych tego typu instytucji na świecie. Znajdują się tu drewniane figurki z XVII wieku, pierwsze zabawki blaszane z XIX wieku, modele kolejowe z fabryk Lehmann i Märklin oraz legendarne domki dla lalek, w tym słynny „Norymberski Domek Aptekarza” z 1680 roku. Muzeum otwarto w 1971 roku w zabytkowej kamienicy Fledermaushaus.

Dom Albrechta Dürera

Dom artysty powstał w 1420 roku, natomiast Albrecht Dürer, jeden z najwybitniejszych twórców renesansu, mieszkał w nim w latach 1509–1528. Wewnątrz odtworzono jego pracownię, pokazując techniki druku i grafiki, dzięki którym Dürer zdobył sławę w całej Europie. Na ekspozycji znajdują się narzędzia drzeworytnicze, rekonstrukcje słynnych grafik oraz makiety warsztatu. Budynek ocalał z bombardowań, co czyni go jednym z najcenniejszych świadectw mieszczańskiej architektury XV wieku.

Germanisches Nationalmuseum

Germanisches Nationalmuseum, założone w 1852 roku, to największe muzeum kultury niemieckiej. W zbiorach znajduje się ponad 1,3 miliona eksponatów, w tym średniowieczne rzeźby Tilman Riemenschneidera, instrumenty z XVI–XVIII wieku, renesansowe zbroje oraz jedna z najcenniejszych kolekcji sztuki użytkowej. Szczególną wartość ma „Kalendarz Norymberski” z 1510 roku, uważany za jedno z najważniejszych dzieł wczesnego druku. Muzeum systematycznie rozbudowywano, a jego współczesny gmach powstał w latach 1993–1999.

Centrum Dokumentacji Reichsparteitagsgelände

To miejsce, które najlepiej pokazuje mechanizmy totalitarnej propagandy. Budowę monumentalnego kompleksu dla zjazdów NSDAP rozpoczęto w 1933 roku, a zakończono częściowo w 1938 roku. Po wojnie teren pozostawiono jako świadectwo historii, a w 2001 roku otwarto tu muzeum dokumentujące drogę nazistów do władzy, funkcjonowanie reżimu, kult jednostki i system propagandy. Ekspozycja „Faszination und Gewalt” należy do najważniejszych wystaw historycznych Europy.

Pałac Tucherów

Rezydencja patrycjuszowskiej rodziny Tucherów, wzniesiona w 1559 roku, jest jednym z najcenniejszych przykładów niemieckiego renesansu miejskiego. Wnętrza pałacu odtworzono na podstawie inwentarzy i rycin, pokazując życie jednego z najbogatszych rodów kupieckich w XVI wieku. Szczególnie imponujące są oryginalne meble, arrasy oraz srebra cechów kupieckich.

Mury Miejskie

Norymberskie mury miejskie stanowią jeden z najpełniej zachowanych systemów obronnych w Europie Środkowej. Ich budowę rozpoczęto w XIII wieku, a kolejne odcinki oraz baszty dodawano aż do XV wieku. W szczytowym okresie obwarowania tworzyły ciąg o długości ponad 5 kilometrów, obejmujący cztery główne bramy miejskie i kilkadziesiąt baszt obserwacyjnych. Fortyfikacje te były na tyle solidne, że mimo licznych oblężeń miasto nigdy nie zostało zdobyte szturmem. Choć w czasie II wojny światowej część murów uległa zniszczeniu, większość zachowała się dzięki temu, że obszary te nie były strategicznymi celami bombardowań. Po 1945 roku podjęto szeroko zakrojone prace konserwatorskie, które trwają do dziś.

Wieża Weinstadel

Weinstadel to jeden z najpiękniejszych i najbardziej charakterystycznych budynków Norymbergi, którego historia sięga 1446 roku. Początkowo obiekt służył jako przytułek dla trędowatych – funkcję tę pełnił przez trzy dni każdego roku w okresie Wielkanocy. Dopiero później przekształcono go w skład wina, stąd nazwa budynku. Weinstadel przetrwał wojnę w wyjątkowo dobrym stanie, dzięki czemu do dziś zachwyca swoim XVI-wiecznym, drewniano-ceglanym charakterem. Malowniczo położony nad rzeką Pegnitz, w sąsiedztwie mostu Henkersteg, jest jednym z najczęściej fotografowanych miejsc w mieście.

Dom Kata (Henkerhaus)

Henkerhaus, czyli Dom Kata, wzniesiono w drugiej połowie XVI wieku. Stanowił siedzibę miejskiego kata – urzędnika, który wykonywał wyroki sądu i zajmował się egzekucjami. Zawód kata był jednym z najbardziej stygmatyzowanych w średniowieczu, dlatego jego dom celowo ulokowano na obrzeżu miasta, przy drewnianym moście nad Pegnitz. Dziś w budynku mieści się niewielkie muzeum prezentujące historię wymiaru sprawiedliwości, średniowieczne narzędzia kar oraz sylwetki dawnych katów, którzy często pełnili funkcję medyków i sanitariuszy.

Kościół św. Elżbiety

Kościół św. Elżbiety to monumentalna świątynia w stylu neoklasycystycznym, której budowę ukończono w 1903 roku. Jej charakterystyczną cechą jest potężna, pięćdziesięciometrowa kopuła, która przez lata dominowała w panoramie zachodniej części Altstadt. Kościół został częściowo uszkodzony podczas bombardowań w 1945 roku, jednak powojenna renowacja przywróciła mu architektoniczną świetność. Dziś pełni funkcję kościoła rzymskokatolickiego oraz przestrzeni koncertowej o wyjątkowej akustyce.

Norishalle

Norishalle jest muzeum, które ukazuje wielowiekową historię Norymbergi – od czasów celtyckich, przez okres średniowiecznej świetności, aż po XX wiek. Budynek powstał w drugiej połowie XIX wieku, a od lat 50. XX wieku mieści muzeum miejskie. Wśród najciekawszych eksponatów znajdują się makiety przedstawiające wygląd miasta przed zniszczeniami wojennymi, średniowieczne dokumenty cechowe, zbroje oraz zabytki życia codziennego mieszkańców. Muzeum stanowi doskonałe uzupełnienie zwiedzania Altstadt.

Pałac Sprawiedliwości (Justizpalast)

Pałac Sprawiedliwości w Norymberdze to miejsce, które zna cały świat. To właśnie tutaj, w słynnej Sali 600, w latach 1945–1946 odbyły się procesy norymberskie, podczas których osądzono głównych zbrodniarzy III Rzeszy. Kompleks powstał w latach 1909–1916 jako monumentalne centrum wymiaru sprawiedliwości. Po wojnie sala rozpraw była używana jednocześnie jako sala sądowa i przestrzeń muzealna. Dopiero w 2020 roku przeniesiono działalność sądu do nowego budynku, pozostawiając Salę 600 w całości do zwiedzania. Miejsce to pozwala zrozumieć skalę historycznych wydarzeń i jest jednym z najważniejszych punktów na mapie współczesnej pamięci.

Tiergarten Nürnberg

Tiergarten Nürnberg, otwarty w 1912 roku, jest jednym z największych i najpiękniej położonych ogrodów zoologicznych w Europie. Usytuowany na terenach dawnych kamieniołomów, łączy naturalne krajobrazy z nowoczesnymi wybiegami. Zoo słynie z Laguny Delfinów, jednego z nielicznych delfinariów w Niemczech, oraz z dużej kolekcji gatunków zagrożonych wyginięciem. Po wojnie ogród był sukcesywnie rozbudowywany, a wiele współczesnych wybiegów powstało po 2005 roku, czyniąc go ważnym ośrodkiem ochrony zwierząt.

Muzeum Komunikacji

Muzeum Komunikacji, założone w 1909 roku, prezentuje rozwój środków przekazu od XVI wieku po współczesność. Ekspozycja obejmuje pierwsze systemy pocztowe Rzeszy, telegrafy z XIX wieku, zabytkowe centrale telefoniczne oraz kolekcję dawnych aparatów radiowych i telewizyjnych. To miejsce, które pozwala prześledzić, jak zmieniała się komunikacja między ludźmi – od listów transportowanych konno po współczesne technologie cyfrowe.

Browar Altstadthof

Altstadthof to browar o tradycjach sięgających XIV wieku, znany przede wszystkim z produkcji czerwonego piwa norymberskiego. Pod browarem znajdują się rozległe piwnice, drążone w skale od XIII wieku, które przez stulecia służyły do przechowywania piwa oraz jako schronienie podczas oblężeń i wojen. Dziś można je zwiedzać, poznając historię lokalnego piwowarstwa i degustując piwo warzone według dawnych receptur.

Cmentarz Johannisfriedhof

Johannisfriedhof, założony w 1518 roku, jest jednym z najważniejszych renesansowych cmentarzy w Europie. Charakterystyczne, płaskie kamienne płyty nagrobne z XVI i XVII wieku zachowały się tu niemal w nienaruszonym stanie. Spoczywają tu wybitne postacie związane z Norymbergą, w tym Albrecht Dürer i Hans Sachs. Cmentarz jest miejscem, w którym można poczuć wyjątkowy, historyczny klimat miasta – jednocześnie poważny i pełen piękna.

Procesy norymberskie

Procesy norymberskie, prowadzone w latach 1945–1946, były jednym z najważniejszych wydarzeń XX wieku. Na zawsze zmieniły sposób postrzegania prawa międzynarodowego i odpowiedzialności jednostek za zbrodnie wojenne. Odbywały się one w Sali 600 Pałacu Sprawiedliwości. Oskarżono w nich najwyższych rangą przywódców nazistowskich: ministrów, dowódców wojskowych, ideologów i organizatorów systemu terroru. Był to pierwszy w historii proces, w którym zastosowano kategorie „zbrodni przeciwko ludzkości”, „zbrodni wojennych” oraz „zbrodni przeciwko pokojowi”.

Wybranie Norymbergi na miejsce procesu miało wymiar symboliczny. To właśnie tutaj ogłoszono ustawy norymberskie z 1935 roku, które odebrały Żydom prawa obywatelskie i stały się jednym z fundamentów polityki represji. Procesy otworzyły też nowy rozdział w prawie międzynarodowym, prowadząc do powstania późniejszych trybunałów (m.in. MTK w Hadze). Sala 600 jest dziś udostępniona do zwiedzania i pozostaje jednym z najważniejszych miejsc pamięci w Europie.

Z czego znana jest Norymberga?

Norymberga znana jest przede wszystkim jako miasto procesów norymberskich, które miały kluczowe znaczenie dla współczesnego prawa międzynarodowego. To również miasto Albrechta Dürera, jednego z największych mistrzów renesansu. Norymberga kojarzona jest także z jarmarkiem bożonarodzeniowym Christkindlesmarkt, słynnymi norymberskimi piernikami i charakterystycznymi kiełbaskami bratwurst.

Co się stało w Norymberdze?

Norymberga odegrała centralną rolę w historii XX wieku. W latach 1933–1938 odbywały się tu zjazdy NSDAP. W 1935 roku ogłoszono tu tzw. ustawy norymberskie, które stały się jednym z filarów nazistowskiego systemu represji. Natomiast w 1945 roku miasto uległo ogromnym zniszczeniom w wyniku alianckich bombardowań, a rok później rozpoczęły się słynne procesy norymberskie. To wydarzenia, które trwale związały nazwę miasta z historią wojny i totalitaryzmu.

O co chodzi z Norymbergą?

W potocznym ujęciu „o co chodzi z Norymbergą” to pytanie, które zwykle dotyczy jej historycznej roli. Chodzi o to, że Norymberga była zarówno miejscem propagandowych zjazdów hitlerowskich, jak i miejscem osądzenia zbrodniarzy wojennych. Dziś natomiast jest symbolem przemiany i pojednania. Miastem, które nie unika trudnej przeszłości, ale wykorzystuje ją, by edukować i budować przyszłość.

Czy Norymberga jest ładna?

Tak, Norymberga jest jednym z najładniejszych miast w południowych Niemczech. Jej urok wynika z niepowtarzalnego połączenia średniowiecznej architektury, renesansowego klimatu i świadomie odtworzonego powojennego krajobrazu miejskiego. Mimo że w 1945 roku miasto zostało niemal całkowicie zniszczone, odbudowano je w sposób wyjątkowo przemyślany. Z poszanowaniem dawnych ulic, placów i linii zabudowy. Dzięki temu Norymberga nie wygląda jak miasto „nowe”. Wygląda natomiast jak przestrzeń, która nosi w sobie ślady kolejnych epok i potrafi je harmonijnie połączyć.

Największy urok miasta kryje się w Altstadt, gdzie odrestaurowane kamienice współgrają z monumentalnymi kościołami i malowniczymi mostami nad rzeką Pegnitz. Kolorowe fasady przy Weißgerbergasse, imponujący widok z Kaiserburga, romantyczne zaułki wokół Henkersteg czy renesansowy Johannisfriedhof tworzą wyjątkowy obraz miasta. Dodatkowym atutem jest zrównoważona atmosfera – Norymberga jest duża, lecz nie przytłacza; pełna zabytków, lecz nieprzesadnie turystyczna; nowoczesna, lecz wierna tradycji.

Norymberga atrakcje: podsumowanie

Norymberga to miasto o niezwykle bogatej i wielowątkowej historii. To także miejsce, które łączy średniowieczną potęgę z dramatycznymi momentami XX wieku i współczesnym, pełnym energii rytmem życia. Odbudowana z ruin, dziś prezentuje swoją najlepszą stronę. Piękne Stare Miasto, monumentalne zabytki, światowej klasy muzea i wyjątkową atmosferę świątecznych jarmarków. To także przestrzeń refleksji, w której pamięć o przeszłości odgrywa ważną rolę i uczy, jak budować przyszłość w oparciu o prawdę i odpowiedzialność.

Zwiedzając Norymbergę, odkrywasz miasto, które nie tylko przetrwało burzliwe dzieje, ale potrafiło zamienić je w fundament swojego współczesnego charakteru. Dodatkowo to miejsce, do którego chce się wracać – czy to po dawkę kultury, architektury, historii, czy po prostu po to, by znów pospacerować po jego malowniczych uliczkach i poczuć wyjątkowy klimat, który czyni Norymbergę jedną z najbardziej fascynujących niemieckich metropolii.