Monachium TOP 20 atrakcji, które warto zobaczyć
Ostatnia aktualizacja 2 tygodnie ago by Magdalena
Monachium to stolica Bawarii, znana z perfekcyjnego połączenia historii, kultury i nowoczesności. Miasto rozwija się nieprzerwanie od XII wieku i do dziś zachwyca zabytkami, muzeami oraz wyjątkową atmosferą bawarskiej stolicy. Poniżej znajdziesz zestawienie najważniejszych atrakcji wraz z datami i faktami, które pomogą zaplanować zwiedzanie.
Marienplatz – serce Monachium od ponad 850 lat
Marienplatz funkcjonuje jako główny plac Monachium od 1158 roku, kiedy to książę Henryk Lew nadał miastu prawa targowe. Pierwotnie zwany Schrannenplatz, był miejscem handlu zbożem i organizacji miejskich uroczystości aż do XIX wieku.
Najokazalszym budynkiem na placu jest Neues Rathaus, wznoszony etapami w latach 1867–1908. To właśnie tutaj działa słynny zegar Glockenspiel, uruchamiany codziennie o 11:00 i 12:00 (oraz o 17:00 latem). Mechanizm z 1908 roku przedstawia sceny związane z historią miasta – w tym turniej rycerski z okazji ślubu księcia Wilhelma V z 1568 roku.
Po przeciwnej stronie znajduje się Altes Rathaus, którego oryginalna konstrukcja datowana jest na XIII wiek. Po zniszczeniach II wojny światowej został odbudowany w latach 1946–1953, zachowując swój późnogotycki charakter.
Centralny punkt placu wyznacza Mariensäule, kolumna maryjna z 1638 roku, wzniesiona jako dziękczynienie za ocalenie Monachium podczas wojny trzydziestoletniej. Pozłacana figura Matki Boskiej stała się jednym z najważniejszych symboli miasta.
Przez cały rok Marienplatz odgrywa rolę sceny wydarzeń miejskich. Od XVI wieku odbywa się tu jarmark bożonarodzeniowy, jeden z najstarszych w Niemczech. Plac stanowi również miejsce świętowania sukcesów Bayernu Monachium oraz punkt startowy większości tras zwiedzania historycznego centrum.
Frauenkirche – symbol Monachium od 1488 roku
Frauenkirche, czyli Katedra Najświętszej Maryi Panny, to jedna z najbardziej rozpoznawalnych świątyń w Niemczech. Jej charakterystyczne bliźniacze wieże o wysokości 98,6 metra od wieków wyznaczają panoramę miasta. Budowę rozpoczęto w 1468 roku, a ukończono w zaledwie 20 lat, co jak na późnogotycką architekturę jest wynikiem imponującym. Katedra została konsekrowana w 1494 roku, stając się głównym kościołem diecezji monachijskiej.
Wnętrze Frauenkirche, choć dziś utrzymane w surowej estetyce, pierwotnie było bogato zdobione. Znaczną część dekoracji utracono podczas nalotów w 1944 roku, a odbudowę prowadzono aż do lat 90. XX wieku. Jednym z najcenniejszych elementów jest nagrobek cesarza Ludwika Bawarskiego z 1347 roku, wykonany z czarnego marmuru.
Z katedrą wiąże się również słynna legenda o „śladem diabła”. Mówi ona o odcisku tajemniczej stopy w posadzce,. Według podań pozostawił je diabeł w momencie, gdy zorientował się, że został oszukany. To jedna z najpopularniejszych ciekawostek architektonicznych w Monachium.
Frauenkirche pełni do dziś funkcję katedry archidiecezji Monachium i Fryzyngi, której arcybiskupem był m.in. Joseph Ratzinger, późniejszy papież Benedykt XVI. Kościół jest otwarty dla zwiedzających przez cały rok. Wejście na wieżę – ponownie dostępne po renowacji zakończonej w 2022 roku – pozwala podziwiać jedną z najpiękniejszych panoram miasta.
Residenz – największy pałac miejski w Niemczech
Monachijska Residenz to monumentalny kompleks, który od 1508 roku służył jako główna siedziba książąt, elektorów oraz królów Bawarii. Początki pałacu sięgają końca XIV wieku, kiedy w miejscu obecnej budowli stał skromny zamek obronny Wittelsbachów. Z biegiem stuleci Residenz była rozbudowywana. Dziś można zwiedzać ponad 130 sal i liczne dziedzińce, odzwierciedlające różne style architektoniczne: renesans, barok, rokoko oraz klasycyzm.
Najstarszą i najbardziej imponującą częścią pałacu jest Antiquarium z 1571 roku. To jedna z największych renesansowych sal w Europie, długa na 66 metrów i ozdobiona freskami ukazującymi miasta Bawarii. To tu odbywały się uroczystości dworskie czasów elektora Albrechta V. Innym niezwykle cennym miejscem jest Skarbiec. Założono go w 1565 roku. Przechowywane są w nim insygnia władzy Wittelsbachów, m.in. korona królów bawarskich z początku XIX wieku.
W okresie II wojny światowej Residenz poważnie zniszczono podczas nalotów w latach 1943–1945. Odbudowę rozpoczęto w 1946 roku, a jej poszczególne części otwierano stopniowo, przywracając pałacowi dawny blask. Dziś zwiedzający mogą oglądać m.in.: Grotę Muszlową z XVII wieku, imponujący Teatr Dworski Cuvilliés z 1753 roku oraz apartamenty króla Ludwika I.
Residenz jest nie tylko największym pałacem miejskim w Niemczech, ale również jednym z najbogatszych muzeów pałacowych w Europie. Rocznie odwiedza go ponad milion osób, przyciągniętych historią dynastii Wittelsbachów oraz niezwykłą różnorodnością wnętrz, które opowiadają o potędze bawarskiej monarchii.
Odeonsplatz – plac, który pamięta najważniejsze wydarzenia w historii miasta
Odeonsplatz to jedno z najbardziej reprezentacyjnych miejsc Monachium, wytyczone na początku XIX wieku podczas wielkiej przebudowy miasta prowadzonej przez króla Ludwika I Wittelsbacha. Plac zaprojektowano jako monumentalną przestrzeń inspirowaną włoskimi miastami, szczególnie Florencją i Rzymem. Jego nazwa pochodzi od nieistniejącej już sali koncertowej Odeon, wzniesionej w latach 1826–1828.
Najbardziej charakterystycznym elementem placu jest Feldherrnhalle, monumentalna hala dowódców, którą ukończono w 1844 roku. Jej forma wzorowana była na loggii dei Lanzi we Florencji. Sama budowla upamiętnia bawarskich generałów i bohaterów wojskowych. To właśnie tutaj, 9 listopada 1923 roku, doszło do krwawego starcia podczas puczu monachijskiego kierowanego przez Adolfa Hitlera. Wydarzenie to stało się jednym z najważniejszych momentów w historii wczesnego nazizmu.
Po prawej stronie placu wznosi się Kościół Teatynów (Theatinerkirche), barokowa świątynia budowana od 1663 roku jako votum księcia Ferdynanda i Henrietty Adelajdy Sabaudzkiej za narodziny następcy tronu – Maksymiliana II Emanuela. Jego żółta fasada w stylu południowowłoskim jest jednym z najłatwiej rozpoznawalnych elementów monachijskiej architektury.
Odeonsplatz otwiera drogę do Ogrody Hofgarten, założonego już w 1613 roku z inicjatywy Maksymiliana I. To miejsce spacerów, koncertów i odpoczynku w cieniu klasycystycznych arkad powstałych na początku XIX wieku. Dziś Odeonsplatz pełni rolę reprezentacyjnego centrum miasta oraz sceny wydarzeń kulturalnych, w tym słynnego corocznego koncertu „Klassik am Odeonsplatz”, organizowanego od 2000 roku.
Englischer Garten – jeden z największych miejskich parków na świecie
Englischer Garten, założony w 1789 roku z inicjatywy elektora Karla Theodora, to jeden z największych parków miejskich na świecie – większy nawet niż Central Park w Nowym Jorku. Jego pierwotnym projektantem był Benjamin Thompson, późniejszy hrabia Rumford, który nadał przestrzeni charakter ogrodu angielskiego, popularnego w XVIII wieku. Park rozciąga się dziś na powierzchni ponad 375 hektarów, obejmując obszar od centrum Monachium aż po północne dzielnice miasta.
Wśród najbardziej rozpoznawalnych miejsc w parku znajduje się Monopteros, klasycystyczna świątynia zaprojektowana przez Leo von Klenzego i ukończona w 1836 roku. Ze wzgórza przy Monopteros rozciąga się panorama na południową część ogrodu oraz wieże Starego Miasta.
Jednym z najciekawszych punktów parku jest Eisbachwelle – sztuczna fala na kanale Eisbach, która od 1972 roku jest ulubionym miejscem surferów. To jedna z nielicznych miejskich fal nadających się do surfingu przez cały rok, a jej popularność sprawiła, że stała się nieformalnym symbolem nowoczesnego Monachium.
Ciekawym akcentem kulturowym jest Chinesischer Turm, czyli Chińska Wieża, wzniesiona w 1790 roku jako element modnych wówczas dekoracji orientalnych. Dookoła wieży działa jedna z największych bawarskich piwiarni na świeżym powietrzu, mogąca pomieścić nawet 7 tysięcy osób.
Viktualienmarkt – targ, który działa nieprzerwanie od 1807 roku
Viktualienmarkt to najstarszy i najpopularniejszy targ miejski w Monachium, oficjalnie przeniesiony na obecne miejsce w 1807 roku decyzją króla Maksymiliana I. Wcześniej handel odbywał się na Marienplatz, lecz rozwijające się miasto potrzebowało większej przestrzeni. W XIX wieku targ stopniowo rozbudowywano, dodając kolejne hale i stoiska, aż stał się głównym centrum handlu świeżymi produktami w całej Bawarii.
Dziś Viktualienmarkt zajmuje powierzchnię ponad 22 000 m², a na jego terenie działa około 140 stoisk. Sprzedawcy oferują regionalne produkty, takie jak biała kiełbasa Weißwurst (tradycyjnie spożywana przed południem), sery z Allgäu, świeże pieczywo, miody, kwiaty oraz lokalne wina i wędliny. To właśnie tutaj można spróbować jednych z najstarszych monachijskich przysmaków, których receptury sięgają XIX wieku.
Charakterystycznym elementem targu jest maibaum – tradycyjny bawarski majowy słup, który ustawiono tu po raz pierwszy w 1962 roku. Jego dekoracje przedstawiają sceny z miejskiego życia oraz najważniejsze cechy rzemieślnicze Monachium.
Na targu działa również niewielki, ale popularny biergarten, który powstał w latach 70. XX wieku i oferuje piwa z sześciu historycznych monachijskich browarów. Miejsce to jest szczególnie tętniące życiem w czasie wielkosobotniego „Tanz der Marktweiber”, tradycyjnego tańca kobiet pracujących na targu, organizowanego od 1987 roku jako humorystyczna celebracja lokalnych zwyczajów.
Asamkirche – barokowy klejnot braci Asamów z 1746 roku
Asamkirche, oficjalnie znana jako Kościół św. Jana Nepomucena, to jeden z najpiękniejszych przykładów baroku w Monachium. Świątynię wzniesiono w latach 1733–1746 jako prywatną kaplicę braci Asamów – wybitnego architekta Egida Quirina Asama oraz rzeźbiarza Cosmasa Damiana Asama. Jej niezwykłość polega na tym, że kościół miał być pierwotnie częścią ich prywatnej posiadłości i nie był przeznaczony dla użytku publicznego. Dopiero naciski mieszkańców doprowadziły do otwarcia świątyni w 1746 roku.
Fasada Asamkirche, choć stosunkowo niewielka, zachwyca barokową dynamiką – falującymi liniami, złoceniami i charakterystycznym, dużym oknem w centralnej części. Jednak prawdziwe bogactwo kryje się w środku. Wnętrze jest typowym przykładem bawarskiego rokoka: pełne złotych ornamentów, fresków, stiuków oraz teatralnego światła, które w zamyśle braci Asamów miało symbolizować podróż duszy ku zbawieniu.
Najcenniejszym elementem wyposażenia jest ołtarz główny z relikwiami św. Jana Nepomucena, patrona kościoła. Freski na sklepieniu, ukończone w 1735 roku, przedstawiają sceny z jego życia oraz alegorie cnót chrześcijańskich. Charakterystyczne jest również nietypowe rozmieszczenie przestrzeni – ołtarz znajduje się bardzo blisko wejścia, co było zgodne z wizją Egida Asama, który chciał, aby kościół pozostawał świątynią prywatną.
Asamkirche to jedno z najpiękniejszych wnętrz sakralnych Monachium. Jego intensywna dekoracyjność, niewielka skala i bogactwo detali sprawiają, że stanowi jeden z najważniejszych punktów na mapie bawarskiego baroku.
Stara Pinakoteka – jedno z najstarszych muzeów sztuki w Europie
Stara Pinakoteka (Alte Pinakothek) to jedno z najważniejszych muzeów malarstwa w Europie, otwarte w 1836 roku. Budynek zaprojektował słynny bawarski architekt Leo von Klenze na polecenie króla Ludwika I, który pragnął stworzyć galerię dorównującą zbiorom włoskim i francuskim. Już w XIX wieku muzeum uchodziło za jedno z najnowocześniejszych w Europie – między innymi dzięki zastosowaniu dużych okien, które zapewniały naturalne światło w przestrzeniach ekspozycyjnych.
Kolekcja Starej Pinakoteki obejmuje dzieła od XIV do XVIII wieku, zebrane głównie przez dynastię Wittelsbachów. Wśród najsłynniejszych obrazów znajdują się prace Albrechta Dürera, Rubensa, Tycjana, Rembrandta czy Rafaela. Jednym z najcenniejszych eksponatów jest „Bitwa Aleksandra” autorstwa Altdorfera z 1529 roku. Prawdopodobnie jest to jedno z pierwszych nowożytnych przedstawień batalistycznych.
Podczas II wojny światowej budynek poważnie uszkodzono w nalotach z 1944 roku. Odbudowa zakończyła się w 1957 roku, lecz muzeum wielokrotnie modernizowano, by dostosować je do współczesnych standardów. Ostatnia, duża renowacja miała miejsce w 2018 roku.
Stara Pinakoteka jest też częścią tzw. „Dzielnicy Muzeów” (Kunstareal), w której znajdują się także Nowa Pinakoteka i Pinakoteka Sztuki Współczesnej. Dodatkowo dzięki swojej imponującej kolekcji i ponad 180-letniej historii pozostaje jednym z obowiązkowych punktów zwiedzania Monachium.
Nowa Pinakoteka – europejska sztuka XIX wieku w jednym miejscu
Nową Pinakotekę (Neue Pinakothek) otwarto w 1853 roku jako uzupełnienie Starej Pinakoteki i pierwsze muzeum na świecie poświęcone wyłącznie sztuce XIX wieku. Instytucję powołał król Ludwik I, który uważał współczesnych mu malarzy za równie istotnych jak mistrzów renesansu. Budynek zniszczono podczas nalotów w 1944 roku, a jego modernistyczną rekonstrukcję ukończono w 1981 roku.
W muzeum znajdują się dzieła takich twórców jak Caspar David Friedrich, William Turner, van Gogh, Paul Gauguin, Édouard Manet czy Claude Monet. Jednym z najsłynniejszych eksponatów jest „Słoneczniki” van Gogha, które namalowano w 1888 roku.
Nowa Pinakoteka jest także kluczowym elementem monachijskiego Kunstareal – jednego z najważniejszych kompleksów muzealnych w Europie. Dzięki wyjątkowej kolekcji i wieloletniej historii pozostaje obowiązkowym punktem dla miłośników sztuki XIX wieku.
Pinakoteka Sztuki Współczesnej – monachijska świątynia modernizmu od 2002 roku
Pinakoteka Sztuki Współczesnej (Pinakothek der Moderne) to jedna z największych na świecie galerii poświęconych sztuce XX i XXI wieku. Muzeum otwarto w 2002 roku jako część kompleksu Kunstareal, tworząc przestrzeń łączącą cztery różne dziedziny: sztukę współczesną, grafikę, architekturę oraz design. Budynek zaprojektowany przez Stefana Braunfelsa wyróżnia się monumentalnym, minimalistycznym stylem i charakterystyczną rotundą o średnicy 25 metrów.
Kolekcja obejmuje prace od początku XX wieku po współczesność. Znajdują się tam dzieła Picassa, Maxa Beckmanna, Warhola, Bacona czy polskiego artysty Romana Opałki. Zbiory architektoniczne, włączając oryginalne modele i projekty modernistów z lat 20. i 30. XX wieku, uchodzą za jedne z najcenniejszych w Europie. Część poświęcona designowi przedstawia ponad 80 lat historii wzornictwa – od klasyków Bauhausu po współczesne projekty przemysłowe.
W 2013 roku muzeum przeszło krótką renowację po uszkodzeniach technicznych, jednak już rok później ponownie otwarto je w pełnym zakresie. Dziś Pinakoteka Sztuki Współczesnej jest jednym z najczęściej odwiedzanych muzeów Monachium, przyciągając ponad 500 tysięcy osób rocznie. Dodatkowo dzięki połączeniu czterech instytucji pod jednym dachem uchodzi za unikalne miejsce na mapie europejskiej sztuki nowoczesnej.
BMW Welt i BMW Museum – historia motoryzacji od 1916 roku
BMW Welt oraz sąsiadujące z nim BMW Museum to jedne z najważniejszych punktów na mapie Monachium dla miłośników motoryzacji. Historia marki BMW rozpoczęła się w 1916 roku, kiedy powołano Bayerische Motoren Werke – początkowo jako producenta silników lotniczych. Dopiero w latach 20. XX wieku firma wkroczyła w świat samochodów i motocykli, rozwijając technologie, które dziś uznaje się za jedne z najbardziej zaawansowanych w branży.
BMW Museum, otwarte w 1973 roku z okazji igrzysk olimpijskich. Mieści się w futurystycznym budynku w kształcie „miski”, zaprojektowanym przez Karla Schwana. Wewnątrz znajduje się ponad 120 historycznych pojazdów. Od pierwszych motocykli BMW R 32 z 1923 roku, przez kultowe modele serii 3 i 7, aż po innowacyjne samochody elektryczne. Ekspozycja w chronologicznym porządku przedstawia rozwój designu, technologii i inżynierii od ponad stu lat.
Tuż obok znajduje się BMW Welt, otwarte w 2007 roku, będące centrum wystawowym, showroomem oraz przestrzenią eventową. Budynek zaprojektowany przez Coop Himmelb(l)au wyróżnia się charakterystycznym „wirującym” dachem i szklaną konstrukcją o powierzchni ponad 73 000 m². To jedno z najnowocześniejszych centrów wystawowych w Niemczech. Odwiedzający mogą tu oglądać premierowe modele, interaktywne prezentacje technologii i procesów produkcyjnych.
Kompleks położony jest tuż obok słynnej fabryki BMW oraz wieżowca BMW Vierzylinder. Jest on ikoną architektury Monachium dzięki czterem cylindrycznym segmentom nawiązującym do silnika samochodowego. Dodatkowo BMW Welt i BMW Museum przyciągają każdego roku ponad 3 miliony odwiedzających.
Olympiapark – pamiątka po igrzyskach, które zmieniły Monachium w 1972 roku
Olympiapark powstał na potrzeby Letnich Igrzysk Olimpijskich 1972 roku. Do dziś pozostaje jednym z najciekawszych przykładów nowoczesnej architektury sportowej na świecie. Położony na terenach dawnych wojskowych poligonów oraz usypanych po wojnie wzgórz gruzowych, park stał się symbolem nowoczesnego Monachium lat 70. XX wieku.
Najbardziej charakterystycznym elementem Olympiaparku jest Stadion Olimpijski. Budowę ukończono w 1972 roku. Konstrukcja była wówczas rewolucyjna – zastosowano technologię linową, która dziś uznawana jest za jeden z przełomów w architekturze powojennej Europy.
W skład parku wchodzi również Olympiaturm, wieża telewizyjna o wysokości 291 metrów, otwarta w 1968 roku. Do dziś jest jednym z najwyższych punktów widokowych w Monachium. Na wysokości 192 metrów znajduje się taras panoramiczny z widokiem na Alpy, a poniżej działa niewielkie muzeum poświęcone muzyce rockowej.
Olympiapark był miejscem wielu historycznych wydarzeń. Koncertów światowych gwiazd, zawodów sportowych i imprez masowych. Niestety jest także świadkiem także tragicznych wydarzeń podczas igrzysk w 1972 roku. Wówczas doszło tu do ataku terrorystycznego na izraelskich sportowców.
Allianz Arena – stadion, który zmienił oblicze europejskiej piłki
Allianz Arena to jeden z najnowocześniejszych stadionów świata, otwarty 30 maja 2005 roku jako nowy dom Bayernu Monachium. Zaprojektowany przez słynnych architektów Jacques’a Herzoga i Pierre’a de Meurona obiekt wyróżnia się unikalną fasadą z 2 784 poduszek ETFE. Był to pierwszy stadion na świecie, który zastosował tak rozbudowany system iluminacji.
Budowa stadionu trwała od 2002 do 2005 roku i kosztowała około 340 milionów euro. Allianz Arena może pomieścić 75 000 widzów podczas meczów Bundesligi. To tutaj Bayern odnosił swoje najważniejsze sukcesy w XXI wieku. Dodatkowo drużyna narodowa rozgrywała kluczowe spotkania fazy grupowej i pucharowej mistrzostw świata w 2006 roku.
W 2021 roku stadion był jedną z aren piłkarskiego turnieju UEFA Euro. W latach poprzednich organizowano w nim także finały krajowych pucharów, mecze Ligi Mistrzów i Europejskiej, a w 2012 roku Allianz Arena była gospodarzem finału Champions League.
Wokół stadionu działa centrum dla zwiedzających, muzeum FC Bayern Erlebniswelt, otwarte w 2012 roku, które przedstawia ponad stuletnią historię bawarskiego klubu. To największe muzeum klubowe w Niemczech, pełne trofeów, archiwalnych nagrań i interaktywnych instalacji.
Nymphenburg – barokowy pałac od 1664 roku otoczony królewskimi ogrodami
Pałac Nymphenburg to jedna z najważniejszych rezydencji w całej Bawarii, której historia sięga 1664 roku. Został wzniesiony jako letnia siedziba władców z dynastii Wittelsbachów, rozpoczynając od elektora Ferdynanda Marii i jego żony Henrietty Adelajdy Sabaudzkiej. Projekt zrealizował włoski architekt Agostino Barelli, który nadał rezydencji charakter monumentalnego baroku inspirowanego włoskimi willami królewskimi.
W kolejnych dziesięcioleciach pałac był stopniowo rozbudowywany, zwłaszcza za panowania elektora Maksymiliana II Emanuela na przełomie XVII i XVIII wieku. To właśnie wtedy powstała imponująca fasada o długości ponad 600 metrów, czyniąca Nymphenburg jedną z największych rezydencji w Europie.
Wnętrza kryją liczne dzieła sztuki i pozostałości bogatego życia dworskiego. Do najważniejszych należą: Sala Kamienna (Steinerner Saal) o wysokości trzech kondygnacji z freskami Johanna Baptisty Zimmermanna z 1756 roku, Galeria Piękności króla Ludwika I, przedstawiająca 36 portretów kobiet uznawanych w XIX wieku za najpiękniejsze w Monachium, oraz barokowe apartamenty królowej Karoliny.
Równie imponujące są pałacowe ogrody, przekształcone w XVIII wieku przez Dominique’a Girarda – ucznia André Le Nôtre’a, twórcy ogrodów wersalskich. W przestrzeni tej znajdują się malownicze pawilony: Amalienburg (1739), słynący z rokokowych dekoracji; Pagodenburg (1719), z elementami architektury dalekowschodniej; Badenburg (1719), dawny pawilon kąpielowy; oraz Magdalenenklause, barokowa pustelnia powstała w latach 1725–1728.
W czasie II wojny światowej Nymphenburg ucierpiał w wyniku nalotów, głównie w 1944 roku, lecz większość zniszczeń udało się odrestaurować w pierwszych latach powojennych. Dziś pałac jest jednym z najczęściej odwiedzanych miejsc w Monachium, przyciągając ponad milion turystów rocznie swoją historią, architekturą i otaczającymi ogrodami w stylu francuskim i angielskim.
Deutsches Museum – największe muzeum nauki i techniki na świecie
Deutsches Museum, otwarte w 1903 roku z inicjatywy inżyniera Oskara von Millera, to największe na świecie muzeum poświęcone nauce, technologii i inżynierii. Jego główna siedziba na wyspie Isarinsel została zbudowana w latach 1906–1925, tworząc unikalną przestrzeń ekspozycyjną podzieloną na liczne działy tematyczne.
W muzeum znajduje się ponad 30 000 eksponatów, obejmujących historię lotnictwa, astronomii, energii, fizyki, chemii, maszyn parowych, kolejnictwa, informatyki i telekomunikacji. Jednym z najcenniejszych obiektów jest aparat elektryczny Edisona z 1880 roku, a także rekonstrukcja pierwszego samolotu braci Wright z 1903 roku.
W czasie II wojny światowej budynek został poważnie uszkodzony podczas nalotów w 1944 roku, lecz już w 1948 roku muzeum rozpoczęło odbudowę, ponownie otwierając poszczególne działy w latach 50. i 60. XX wieku.
Od 2015 roku Deutsches Museum przechodzi kompleksową modernizację, jedną z największych w swojej historii. Renowacja obejmuje odnowienie galerii, stworzenie nowoczesnych przestrzeni interaktywnych oraz reorganizację ekspozycji, których celem jest dostosowanie muzeum do współczesnych standardów edukacyjnych.
Dziś Deutsches Museum odwiedza ponad 1,5 miliona osób rocznie, a jego oddziały w mieście (muzeum lotnictwa i muzeum transportu) tworzą jeden z najważniejszych kompleksów edukacyjnych w Europie.
Hofbräuhaus – najsłynniejsza bawarska piwiarnia od 1589 roku
Hofbräuhaus to najbardziej znana piwiarnia w Monachium i jedna z ikon bawarskiej kultury. Powstała w 1589 roku z polecenia księcia Wilhelma V, który chciał uniezależnić dwór od importu piwa z północnej Bawarii. Początkowo była browarem dworskim – warzono tu piwo wyłącznie na potrzeby rodziny Wittelsbachów oraz mieszkańców ich rezydencji.
W 1828 roku piwiarnia została udostępniona mieszkańcom, a jej renoma zaczęła szybko rosnąć. Obecny budynek, który widzimy dziś, pochodzi z 1897 roku i został zaprojektowany przez Maxa Littmanna. Monumentalna sala „Schwemme”, mogąca pomieścić ponad 1000 osób, do dziś zachowała swój historyczny charakter – długie stoły, sklepienia krzyżowe i tradycyjne bawarskie dekoracje.
W Hofbräuhaus odbywały się liczne wydarzenia historyczne. W XIX wieku organizowano tu polityczne spotkania i wystąpienia, a w XX wieku budynek stał się miejscem masowych zgromadzeń. Dodatkowo w 1920 roku Adolf Hitler wygłosił tu jedno z pierwszych przemówień NSDAP – to jedna z najmroczniejszych kart historii tego miejsca.
Piwiarnia słynie z tradycyjnych dań bawarskich, takich jak Schweinshaxe, Weißwurst czy Obatzda. Słynie także z piwa warzonego według bawarskiego prawa czystości Reinheitsgebot z 1516 roku. W środku codziennie gra typowa orkiestra ludowa, a atmosfera niewiele różni się od tej sprzed ponad stu lat.
Hofbräuhaus odwiedza około 2 milionów gości rocznie i jest jednym z najczęściej fotografowanych miejsc w Monachium. Dla wielu turystów to obowiązkowy punkt zwiedzania – miejsce, w którym można poczuć prawdziwy klimat Bawarii, jej historii i tradycji piwnych.
Michaelskirche – renesansowa świątynia z 1597 roku i nekropolia Wittelsbachów
Michaelskirche, czyli Kościół św. Michała, to jedna z najważniejszych renesansowych budowli sakralnych na północ od Alp. Jego budowę rozpoczęto w 1583 roku z inicjatywy księcia Wilhelma V, a ukończono w 1597 roku. Świątynia była częścią większego kompleksu jezuickiego i miała podkreślać rolę dynastii Wittelsbachów jako obrońców katolicyzmu w czasach reformacji.
Fasada kościoła, inspirowana stylem włoskiego manieryzmu, należy do największych tego typu w Europie. Wnętrze zachwyca monumentalną, jednonawową konstrukcją o imponującej długości 20 metrów bez podparcia kolumnami. W momencie ukończenia była to największa sklepiona przestrzeń na świecie.
W podziemiach Michaelskiche znajduje się krypta rodzinna Wittelsbachów, w której spoczywa ponad 40 członków dynastii, w tym król Bawarii Maksymilian I oraz król Ludwik II, znany jako twórca bajkowego zamku Neuschwanstein.
Świątynia kilkakrotnie ucierpiała w wyniku katastrof. W 1697 roku zawaliła się część fasady, a podczas nalotów w 1944 roku zniszczono dach i większość wnętrza. Odbudowę zakończono dopiero w 1980 roku.
Gärtnerplatz i Gärtnerplatztheater – XIX‑wieczne serce monachijskiej kultury
Gärtnerplatz to jeden z najbardziej urokliwych placów Monachium, wytyczony w 1860 roku podczas rozbudowy południowej części miasta. Miał pełnić funkcję reprezentacyjnego, symetrycznego placu w stylu klasycystycznym. Jego centralny punkt – okrągły ogród z fontanną – został ukończony w 1865 roku. Plac od samego początku był pomyślany jako przestrzeń łącząca elegancką miejską zabudowę z kulturą i rozrywką.
Najważniejszym obiektem przy placu jest Staatstheater am Gärtnerplatz, znany po prostu jako Gärtnerplatztheater. Teatr otwarto w 1865 roku i od początku specjalizował się w lekkich formach scenicznych – operetce, musicalu i balecie. Przez dziesięciolecia stał się sceną, którą uwielbiają mieszkańcy Monachium, a jego repertuar jest jednym z najbardziej różnorodnych w Niemczech.
Budynek teatru wielokrotnie modernizowano. Pierwsza duża przebudowa miała miejsce w 1937 roku, a poważne uszkodzenia spowodowane nalotami w 1944 roku wymagały odbudowy zakończonej dopiero w 1956 roku. Ostatnia, kompleksowa renowacja trwała od 2012 do 2017 roku, przywracając oryginalne dekoracje i unowocześniając technikę sceniczną.
Lenbachhaus – złota świątynia sztuki i kolekcja Der Blaue Reiter
Lenbachhaus to jedna z najważniejszych galerii sztuki w Monachium. Mieści się w willi malarza Franza von Lenbacha, zbudowanej w latach 1887–1891 w stylu włoskiej rezydencji renesansowej. Budynek został przejęty przez miasto w 1924 roku, a następnie przekształcony w muzeum sztuki nowoczesnej.
Największym skarbem Lenbachhaus jest kolekcja ugrupowania Der Blaue Reiter (Błękitny Jeździec), założonego w 1911 roku przez Wassylego Kandinsky’ego i Franza Marca. To jedno z najważniejszych ugrupowań w historii ekspresjonizmu, którego twórcy wywarli ogromny wpływ na sztukę XX wieku. W zbiorach muzeum znajdują się dzieła Kandinsky’ego, Marca, Müntera, Jawlensky’ego i Macke’go.
W latach 2009–2013 Lenbachhaus przeszedł dużą modernizację zaprojektowaną przez pracownię Foster + Partners. To wtedy powstała charakterystyczna złota fasada – pokryta anodowanym aluminium – która stała się jednym z symboli współczesnej architektury Monachium. Nowe skrzydło od strony północnej zwiększyło powierzchnię wystaw o ponad 40%, umożliwiając prezentację stałej kolekcji oraz licznych wystaw czasowych.
Lenbachhaus to również miejsce badań nad sztuką XIX i XX wieku oraz jedna z najważniejszych instytucji kultury w Niemczech. Dzięki połączeniu historycznej willi, architektury i jednej z najcenniejszych kolekcji ekspresjonizmu, muzeum stanowi obowiązkowy punkt dla wszystkich miłośników sztuki.
Königsplatz – monumentalny plac sztuki z XIX wieku
Königsplatz to jedno z najbardziej reprezentacyjnych miejsc w Monachium. Zaprojektowano je w duchu klasycyzmu przez Leo von Klenzego z polecenia króla Ludwika I. Jego budowa rozpoczęła się w 1815 roku, a ukończenie głównych budowli nastąpiło w latach 30. XIX wieku. Plac miał symbolizować „bawarskie Ateny” – miasto sztuki, kultury i nauki.
Centralną część placu tworzą trzy monumentalne budowle. Propyleje (ukończone w 1860 roku), Glyptoteka (otwarta w 1830 roku) oraz Stara Sala Zbiorów (zwana Staatliche Antikensammlungen, ukończona w 1848 roku). Kompleks ten prezentuje jedną z najcenniejszych kolekcji sztuki starożytnej w Niemczech – greckiej, etruskiej i rzymskiej.
Glyptoteka mieści m.in. słynnego „Barbera z Monachium” z ok. 500 r. p.n.e., a także wyjątkowe rzeźby z epoki archaicznej i klasycznej. Budynek został poważnie uszkodzony podczas II wojny światowej, a jego restauracja zakończyła się dopiero w 1972 roku.
Propyleje, monumentalna brama wzniesiona na wzór ateńskiej Akropolu to symbol włączenia Grecji do rodziny europejskich państw – wydarzenia, które Ludwig I osobiście wspierał. Jej budowę rozpoczęto w 1846 roku, a zakończono czternaście lat później.
Königsplatz odegrał również mroczną rolę w historii Niemiec – w latach 30. XX wieku wykorzystywano go jako scenę nazistowskich ceremonii i masowych uroczystości. Po wojnie plac przywrócono funkcjom kulturalnym.
Co jest fajnego w Monachium?
Monachium łączy w sobie elegancję dużej europejskiej metropolii z przyjazną, lokalną atmosferą. To miasto, w którym historia przeplata się z nowoczesnością. Od średniowiecznych kościołów, przez barokowe pałace, aż po futurystyczne muzea i stadiony. Wyróżnia je również położenie u stóp Alp, które w pogodny dzień widać z licznych punktów widokowych. Monachium przyciąga także wyjątkową kulturą piwną, miejskimi festynami i bogatą ofertą muzeów, która należy do najlepszych w Europie.
Co zobaczyć w Monachium w jeden dzień?
Jeśli masz tylko jeden dzień, zacznij na Marienplatz, gdzie obejrzysz słynny Glockenspiel. Następnie przejdź do Frauenkirche, a później spacerem na Odeonsplatz i do ogrodów Hofgarten. Po krótkiej przerwie na Viktualienmarkt skieruj się w stronę Englischer Garten, aby zobaczyć surferów na Eisbachwelle. Na koniec wybierz jedną z ikon miasta: Residenz, BMW Welt albo klimatyczną Hofbräuhaus, by zakończyć dzień w typowo bawarskim stylu.
Z czego znany jest Monachium?
Monachium słynie z Oktoberfest, największego festiwalu piwa na świecie, organizowanego od 1810 roku. Miasto jest również rozpoznawalne dzięki klubowi Bayern Monachium. Ważną częścią tożsamości miasta jest także bawarska tradycja: stroje ludowe, muzyka, święta i lokalne rzemiosło.
Z jakiego jedzenia słynie Monachium?
Monachium słynie z dań typowych dla kuchni bawarskiej. Najbardziej znanym przysmakiem jest Weißwurst, czyli biała kiełbasa podawana tradycyjnie przed południem z preclem i słodką musztardą. Popularna jest również Schweinshaxe – pieczona golonka – oraz Obatzda, kremowy serowy dip serwowany w ogródkach piwnych. Nie można zapomnieć o Brezel, świeżych preclach oraz o piwach warzonych według historycznego prawa czystości Reinheitsgebot z 1516 roku. Te smaki najlepiej poznać w tradycyjnych piwiarniach, takich jak Hofbräuhaus czy Augustiner-Keller.
Zwiedzając Monachium, odkrywasz nie tylko historię stolicy Bawarii, ale i ducha regionu. Niezależnie od tego, czy interesuje Cię sztuka, architektura, natura, motoryzacja czy kulinarne tradycje, Monachium zawsze ma coś do zaoferowania.
Jeśli więc planujesz podróż, potraktuj tę listę jako punkt wyjścia. Największą przyjemnością w Monachium jest bowiem to, że nawet po zobaczeniu najważniejszych atrakcji, miasto wciąż ma w zanadrzu kolejne niespodzianki, które odkrywa się między jednym krokiem a drugim.
