Krčki most – 45 lat chorwackiej inżynierii, która połączyła kontynent z wyspą

Czas czytania: 4 minut

Krčki most to nie tylko inżynieryjne arcydzieło, ale także pomnik pewnej epoki. Gdy 19 lipca 1980 roku oddano go do użytku, Chorwacja – jeszcze jako część Jugosławii – świętowała narodziny konstrukcji, która miała zmienić życie mieszkańców wyspy Krk. Most, łączący kontynentalną część kraju z największą wyspą zatoki Kvarner, stał się jednym z najważniejszych symboli rozwoju infrastruktury w regionie Adriatyku. Na przestrzeni czterech dekad Krčki most był świadkiem wielu wydarzeń – od czasów prosperity, przez wojenne niepokoje lat 90., aż po transformacje XXI wieku. Dla turystów oznaczał wygodne połączenie z ulubioną wakacyjną destynacją. Dla lokalnych mieszkańców był oknem na świat. Natomiast dla inżynierów – wyzwaniem, które udało się pokonać z rozmachem i precyzją. W tym artykule poznasz historię Krckiego mostu, odkryjesz jego ciekawostki konstrukcyjne, rolę w czasach wojny i to, jak wpłynął na życie tysięcy ludzi.

Krčki most – fakty, liczby i ciekawostki

Krčki most to najdłuższy łukowy most żelbetowy na świecie w chwili otwarcia (390 m długości jednego z łuków).
Most połączył wyspę Krk z chorwackim lądem w 1980 roku, stając się impulsem do rozwoju turystyki.
Zaprojektowany przez projektanta Vukanović, zbudowany przez Mostogradnja i Hidroelektra Zagreb.
Cała konstrukcja ma 1430 m długości, a główne przęsło mierzyło aż 390 m – rekord światowy wśród łuków żelbetowych.
Most był przez wiele lat płatny, jednak w 2020 roku zniesiono opłaty dla wszystkich pojazdów.
W czasie wojny na Bałkanach w latach 90. Krcki most stał się kluczowym połączeniem ewakuacyjnym i strategicznym.
Konstrukcja przeszła wiele renowacji i modernizacji, a jej trwałość zaskakuje ekspertów do dziś.
W lipcu 2025 roku obchodzono 45-lecie oddania mostu do użytku, z udziałem polityków, inżynierów i mieszkańców Krk.
Otwarcie mostu miało miejsce 19 lipca 1980r. Wstępnie nosił on nazwę Josipa Broza Tity.
Most znany jest również z filmów i reklam – pojawił się m.in. w chorwackich produkcjach promujących turystykę.
Co roku przez most przejeżdża ponad milion pojazdów, głównie w sezonie letnim.

Krčki most – Inżynieria na miarę epoki

Choć dziś dla wielu jest po prostu wygodną trasą na wakacje, Krčki most zrodził się z realnej potrzeby i długo dojrzewającej koncepcji. Jeszcze w latach 50. XX wieku, Krk był wyspą niemal odciętą od szybszego rozwoju. Transport opierał się na nieregularnych połączeniach promowych i uzależniony był od pogody. Plan budowy stałego połączenia między lądem a wyspą powracał w rozważaniach jugosłowiańskich planistów jak refren. Jednak dopiero na przełomie lat 60. i 70. podjęto konkretne kroki, by wcielić go w życie. Dla władz była to inwestycja strategiczna – Krk miał potencjał turystyczny, militarne znaczenie i bogatą historię. Budowa mostu miała więc nie tylko rozwiązać problem logistyczny, ale stać się symbolem nowoczesności, jakiej domagała się rozwijająca się Jugosławia. Pomysł – z pozoru śmiały i kosztowny – ostatecznie przyjął konkretną formę. Powstała dokumentacja, a inżynierowie zaczęli planować coś, co miało przejść do historii światowego budownictwa mostowego.

Inżynierski triumf – jak powstał Krčki most

To, co dziś wydaje się oczywiste, w latach 70. było logistycznym i technicznym wyzwaniem. Budowniczowie musieli zmierzyć się z trudnym, skalistym podłożem oraz silnymi wiatrami w cieśninie Tihi kanal. Kluczowe było zaprojektowanie łuku o rekordowej rozpiętości 390 metrów. Miał on być nie tylko funkcjonalny, ale też odporny na siły natury i… czas. Głównym projektantem został Ilija Stojadinović, a wykonawcami konsorcjum firm jugosłowiańskich z udziałem Mostogradnja z Belgradu i Hidroelektra Zagreb. Zastosowano technologię betonu sprężonego – nowoczesną jak na swoje czasy.

Zdecydowano się także na rozwiązanie dwuczęściowe: most miał mieć dwa przęsła, z czego jedno łukowe, a drugie mniejsze, wspierane na podporach. Prace trwały 4 lata i pochłonęły ogromne środki, ale efekt przerósł oczekiwania. Krcki most stał się najdłuższym łukowym mostem żelbetowym na świecie, a jego konstrukcja do dziś stanowi punkt odniesienia w literaturze inżynieryjnej. Przy jego budowie nie obyło się bez problemów – opóźnień, braku materiałów i nieprzewidzianych zmian w gruncie – ale dzięki determinacji i precyzji, most został ukończony w terminie.

Most w czasie wojny – milczący świadek dramatycznych wydarzeń

Lata 90. to dla Bałkanów czas niepokoju, niepewności i konfliktów zbrojnych. Choć Krcki most nie był bezpośrednio celem działań wojennych, jego znaczenie strategiczne znacznie wzrosło. Z jednej strony umożliwiał ewakuację ludności cywilnej z zagrożonych terenów, z drugiej – stanowił ważne ogniwo zaopatrzenia logistycznego. Przez pewien czas istniały nawet obawy, że może zostać zniszczony w ramach działań sabotażowych, co doprowadziło do wprowadzenia nadzwyczajnych środków bezpieczeństwa. Most był strzeżony, ograniczono ruch pojazdów ciężarowych, a kontrole przy wjeździe na Krk trwały całą dobę. Dla mieszkańców wyspy był wtedy jedynym stałym połączeniem ze światem zewnętrznym – z lądem, dostawami, lekarzami, a nawet wiadomościami. W tym dramatycznym okresie Krcki most zyskał nowy wymiar symboliczny – nie tylko jako most z betonu i stali, ale jako most nadziei i przetrwania. Dla wielu rodzin z wyspy stał się bramą do ucieczki, ale też do powrotu po zakończeniu działań wojennych.

Od symbolu nowoczesności do codziennego towarzysza – most w XXI wieku

Po zakończeniu wojny Krcki most odzyskał swoje pierwotne znaczenie – znowu stał się trasą wakacyjnych wypraw, codziennym połączeniem do pracy i kluczową arterią komunikacyjną dla gospodarki wyspy. Jednak przez lata zmieniała się jego rola społeczna. Z ikony technologicznego postępu, przeszedł transformację w obiekt codziennego użytku, który z biegiem lat wymagał coraz więcej troski. Pojawiły się spękania, korozja, konieczność wymiany nawierzchni i oświetlenia.

Regularne remonty pozwoliły utrzymać most w dobrym stanie, choć ruch drogowy na nim zwiększył się kilkukrotnie od lat 80. Ostatecznie, w 2020 roku – dokładnie po 40 latach od otwarcia – podjęto decyzję o zniesieniu opłat za przejazd. To był moment przełomowy, zwłaszcza dla lokalnej społeczności, która przez dekady płaciła za każdą podróż między Krkiem a resztą kraju. W ten sposób most, który zrodził się z wielkich ambicji i kosztownych projektów, stał się dostępny dla wszystkich – bez ograniczeń, bez biletów, za to z tą samą dumą, jaką wywoływał w dniu swojego otwarcia.

Magda