Bergamo Città Alta
Bergamo Città Alta to jedno z tych miejsc, które od pierwszych chwil potrafią zachwycić. Ta część miasta Bergamo, położona na wzgórzu i otoczona renesansowymi fortyfikacjami, od wieków zachwyca pielgrzymów, kupców, władców i zwykłych wędrowców. Dziś zachwyca nas — turystów poszukujących autentyczności, harmonii oraz śladów dawnych czasów, które nie zniknęły pod presją nowoczesności.
Città Alta to kwintesencja lombardzkiej tradycji: brukowane uliczki, kamienne wieże, eleganckie pałace i świątynie, które przetrwały zmieniające się epoki. Niezależnie od tego, czy przyjeżdżasz tu na krótki spacer, jednodniową wycieczkę z Mediolanu, czy spędzasz w Bergamo cały weekend — Città Alta skradnie Ci serce.
Bergamo, położone około 50 km na północny wschód od Mediolanu, należy do tych włoskich miast, które potrafią zaskoczyć już od pierwszego spojrzenia. Città Alta, czyli górna część Bergamo, wznosi się na wzgórzu zamkniętym potężnymi murami z epoki weneckiej, wpisanymi w 2017 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO. To miasto w mieście – historyczne, pełne średniowiecznego klimatu, wąskich uliczek i kamiennych zaułków, które od wieków stanowią wizytówkę regionu. Dolna część Bergamo, Città Bassa, tętni nowoczesnym rytmem życia, ale to właśnie górna część kryje to, co najcenniejsze i najpiękniejsze.
Historia Bergamo Città Alta sięga czasów celtyckich, gdy osada powstała na naturalnie obronnym wzgórzu. Później przejęli ją Rzymianie, tworząc tu jedno z ważniejszych miast północnej Italii. Średniowiecze przyniosło rozwój rzemiosła, handlu oraz powstanie wielu kościołów i pałaców, które do dziś nadają charakter starówce. W XVI wieku, gdy miasto znalazło się pod wpływami Republiki Weneckiej, wzniesiono monumentalne Mury Weneckie, które chroniły mieszkańców przez kolejne stulecia.
Do dziś Città Alta zachowało swój średniowieczny układ urbanistyczny. Spacerując po kamiennych ulicach, można poczuć atmosferę sprzed setek lat – to jedno z tych miejsc, gdzie historia jest nie tylko opowiadana, ale wręcz widoczna w każdym detalu.
Dojazd do Bergamo Città Alta jest wyjątkowo prosty i intuicyjny, a jednocześnie ma w sobie nutę tradycji. Najbardziej klasycznym sposobem, którego mieszkańcy używają od końca XIX wieku, jest funicolare, czyli kolejka linowo‑terenowa łącząca dolne i górne miasto. Przejazd trwa zaledwie kilka minut, ale oferuje widoki, które już same w sobie mogą uchodzić za atrakcję.
Do Bergamo można łatwo dojechać także z Mediolanu – pociągi regionalne kursują regularnie, a podróż trwa 40–50 minut. Z lotniska Bergamo‑Orio al Serio do centrum miasta odjeżdżają autobusy ATB, które dowożą turystów niemal pod samą kolejkę prowadzącą do Città Alta.
Można oczywiście wejść pieszo jedną z kilku stromych dróg – to rozwiązanie bardziej wymagające, ale nagradzające pięknymi widokami na Città Bassa i okoliczne wzgórza.
Bergamo Città Alta to prawdziwy skarbiec zabytków. Każdy z obiektów, które dziś podziwiają turyści, powstał w innym okresie — od wczesnego średniowiecza po czasy renesansu i okres dominacji Republiki Weneckiej.
Piazza Vecchia, powstała w XV wieku jako główny plac administracyjny Bergamo, od stuleci stanowi centrum życia społecznego. Historycy podkreślają, że jego obecny wygląd to efekt przebudowy z lat 1430–1480. Wówczas to władze miejskie zdecydowały o uporządkowaniu chaosu wcześniejszych zabudowań. W 1780 roku Wenecjanie ufundowali Fontannę Contarini, która do dziś jest jednym z najbardziej charakterystycznych elementów placu.
Plac był nie tylko miejscem spotkań, ale również terenem debaty politycznej — to tutaj w XVI wieku ogłaszano dekrety Republiki Weneckiej. Ciekawostką jest legenda, że Leonardo da Vinci miał zachwycać się harmonią proporcji Piazza Vecchia, choć badacze nie mają na to jednoznacznych dowodów.
Budowę bazyliki rozpoczęto w 1137 roku po wielkiej epidemii, która dotknęła miasto. Mieszkańcy Bergamo złożyli ślubowanie, obiecując wzniesienie świątyni ku czci Matki Bożej w zamian za ustąpienie zarazy. Świątynia nigdy nie została formalnie konsekrowana, co jest jednym z jej najbardziej niezwykłych aspektów.
Wnętrze bazyliki przez wieki wzbogacały różne epoki. W XV wieku pojawiły się pierwsze renesansowe elementy, w XVII wieku dodano bogate barokowe dekoracje. Freski Lorenzo Lotto z lat 1520–1530 należą do najcenniejszych dzieł malarza. Ciekawostką jest również to, że w bazylice znajduje się grób słynnego kompozytora Gaetana Donizettiego, który urodził się w Bergamo w 1797 roku.
Kaplica została wzniesiona w latach 1472–1476 na polecenie kondotiera Bartolomeo Colleoniego, jednej z najbardziej fascynujących postaci XV‑wiecznych Włoch. Colleoni, słynny dowódca wojskowy, służył Republice Weneckiej i zapisał się w historii jako niezwykle skuteczny strateg.
Największą ciekawostką pozostaje jego herb — trzy jądra, które do dziś wywołują uśmiech i zaskoczenie turystów. Według lokalnej legendy miały symbolizować niezwykłą siłę i odwagę wojownika, choć prawdziwe pochodzenie symbolu nie jest jednoznacznie znane.
Kaplica jest arcydziełem renesansu lombardzkiego — jej fasadę wykonano z różowego i białego marmuru z Val Brembana. Wnętrze zdobią rzeźby Giovanni Antonio Amadeo oraz freski Giambattisty Tiepolo.
Wieża Torre Civica powstała w XI wieku i początkowo pełniła funkcję strażnicy oraz symbolu potęgi najważniejszych rodów Bergamo. W XVIII wieku zamontowano w niej potężny dzwon Campanone. Do dziś rozbrzmiewa on codziennie o 22:00 — to pozostałość tradycji zamykania bram miejskich, obowiązującej do 1797 roku.
Wieża mierzy ponad 52 metry wysokości, a jej taras widokowy oferuje jedną z najpiękniejszych panoram Lombardii. W średniowieczu służyła także do ogłaszania ważnych wydarzeń — zarówno radosnych, jak i tragicznych. Ciekawostką jest to, że dzwon Campanone w chwili swojej instalacji był największym dzwonem we Włoszech.
Mury otaczające Città Alta powstały w latach 1561–1588, kiedy Bergamo znajdowało się pod panowaniem Republiki Weneckiej. Wenecjanie, obawiając się ataków ze strony Hiszpanii, postanowili przekształcić miasto w jedną z najlepiej umocnionych twierdz w północnych Włoszech.
Fortyfikacje mają ponad 6 kilometrów długości, 12 bastionów i liczne bramy, w tym Porta San Giacomo, Porta Sant’Agostino i Porta San Lorenzo. Choć Wenecjanie nigdy nie musieli sprawdzić ich skuteczności w prawdziwej bitwie, mury przetrwały w niemal nienaruszonym stanie. W 2017 roku wpisano je na listę UNESCO.
W dawnych dokumentach wojskowych zachowało się wiele wzmianek o ogromnych kosztach budowy. Wenecja musiała kilkakrotnie podwyższać podatki, co wywołało liczne protesty mieszkańców.
Pierwsze wzmianki o świątyni poświęconej św. Aleksandrowi pochodzą z X wieku, choć obecny budynek to rezultat licznych przebudów od XVI do XIX wieku. Projekt renesansowej fasady rozpoczęto w 1454 roku, jednak prace zakończono dopiero w 1889 roku.
W katedrze znajdują się liczne relikwie, w tym szczątki św. Aleksandra, patrona Bergamo, który według tradycji był żołnierzem rzymskim straconym za wiarę w III wieku. Wnętrze zdobią dzieła artystów takich jak Giovan Battista Moroni, Giovan Battista Tiepolo czy Andrea Previtali.
Kolejka Funicolare rozpoczęła działalność w 1887 roku, łącząc Città Bassa z Città Alta. Już po otwarciu uznano ją za symbol nowoczesności i dumę miasta — była jedną z pierwszych tego typu instalacji w Lombardii.
W 1917 roku kolejkę zmodernizowano, a w 1963 roku zastąpiono część mechanizmów nowocześniejszymi rozwiązaniami. Do dziś jednak zachowuje swój historyczny charakter. Przejazd trwa około 2 minut, a wagoniki poruszają się po trasie, którą od ponad 130 lat pokonywały pieszo miliony mieszkańców i turystów.
Rocca, czyli masywna średniowieczna twierdza wzniesiona w XIV wieku przez rodzinę Viscontich, góruje nad Città Alta. W 1336 roku rozpoczęto jej budowę, a konstrukcja przez wiele dziesięcioleci była rozbudowywana i wzmacniana. W czasach dominacji weneckiej służyła jako garnizon i arsenał, a w XIX wieku pełniła funkcję więzienia.
Dziś Rocca mieści muzeum historii Bergamo, prezentujące dzieje miasta od epoki rzymskiej po czasy współczesne. Ciekawostką jest to, że podczas prac archeologicznych w XX wieku odkryto fragmenty fundamentów pierwotnych rzymskich murów. Z tarasu Rocca rozciąga się panorama na całe miasto i okoliczne doliny, co czyni z tego miejsca obowiązkowy punkt spaceru.
To muzeum poświęcone życiu i twórczości Gaetana Donizettiego, jednego z najwybitniejszych kompozytorów operowych XIX wieku. Donizetti urodził się w Bergamo w 1797 roku, a jego muzyka zdobyła sławę w całej Europie. Muzeum mieści się w Palazzo della Misericordia Maggiore, budynku z XVI wieku należącym niegdyś do bractwa pomagającego ubogim.
Zwiedzający mogą zobaczyć oryginalne rękopisy, listy, instrumenty, a także pamiątki związane z premierami jego oper, takich jak „Lucia di Lammermoor” (1835) czy „Don Pasquale” (1843). Cennym eksponatem jest również portret kompozytora z 1840 roku. To miejsce idealne dla miłośników muzyki i historii kultury.
Jedna z najbardziej ikonicznych bram w Murach Weneckich, zbudowana w 1592 roku z białego marmuru z miejscowości Zandobbio. Brama była reprezentacyjnym wejściem do miasta od strony południowej i miała symbolizować potęgę Republiki Weneckiej. Co ciekawe, nad łukiem wejściowym widnieje charakterystyczny lew św. Marka.
Porta San Giacomo była niegdyś jedyną bramą, przez którą mogły przejeżdżać konne powozy. Pozostałe przeznaczone były wyłącznie dla pieszych i patroli wojskowych. Dziś brama jest jednym z najczęściej fotografowanych miejsc w Bergamo, zwłaszcza o zachodzie słońca, kiedy marmur nabiera ciepłych odcieni.
To najstarsza część centrum religijnego miasta, gdzie od wieków koncentrowało się życie duchowe Bergamo. Plac był zabudowany już w XII wieku, a w jego obrębie powstawały najważniejsze budowle sakralne. Dziś możemy tu zobaczyć katedrę, baptysterium oraz Cappella Colleoni — wszystkie w odległości kilkunastu kroków.
Piazza del Duomo to nie tylko miejsce modlitwy, ale także przestrzeń, na której odbywały się procesje i huczne obchody święta patrona miasta, św. Aleksandra. Ciekawostką jest fakt, że w średniowieczu plac był znacznie mniejszy — obecny układ urbanistyczny ukształtował się dopiero w XVI wieku.
Via Gombito to jedna z głównych ulic średniowiecznej starówki, której historia sięga XII wieku. Biegnie wzdłuż osi dawnej rzymskiej drogi, co czyni ją jedną z najstarszych arterii miasta. Znajduje się tu Torre del Gombito — wieża wzniesiona około 1200 roku jako symbol siły rodu Ghibellinów.
Wieża mierzy około 52 metrów i była niegdyś najwyższą budowlą mieszkalną w Bergamo. W średniowieczu pełniła funkcję punktu obserwacyjnego — strażnicy wypatrywali z niej ognia, najazdów oraz sygnalizowali ważne wydarzenia miejskie. Legendy głoszą, że pod wieżą znajdował się tajny tunel prowadzący do Rocca, lecz potwierdzenia archeologiczne pozostają niejednoznaczne.
Ogród botaniczny w Città Alta, założony w 1972 roku, powstał jako niewielka przestrzeń edukacyjna służąca badaniom roślinności górskiej Lombardii. Nazwano go na cześć Lorenzo Roty, XIX‑wiecznego botanika pochodzącego z Bergamo, który zasłynął z badań nad florą alpejską. Ogród, choć niewielki — zajmuje zaledwie około 2 400 m² — jest prawdziwą perełką ukrytą tuż obok Murów Weneckich.
Znajdziesz tu ponad 1 200 gatunków roślin, w tym wiele endemitów występujących jedynie w Alpach Bergamskich. Ogród został zaprojektowany na kilku tarasach, co pozwala nie tylko lepiej wyeksponować roślinność, ale też oferuje doskonałe widoki na dolinę i Città Bassa.
Muzeum Historii Naturalnej powstało w 1871 roku. Pierwotnie mieściło się w centrum Bergamo, jednak w 1960 roku zostało przeniesione do nowoczesnej przestrzeni w Città Alta, w pobliżu Piazza della Cittadella. To jedno z największych muzeów naukowych w Lombardii, a jego kolekcje obejmują ponad milion eksponatów.
W muzeum znajdziesz skamieniałości z epoki dinozaurów, modele zwierząt, kolekcję minerałów, ekspozycję antropologiczną oraz ogromne zbiory zoologiczne. Jednym z najcenniejszych eksponatów jest odlew szkieletu Cave Bear — niedźwiedzia jaskiniowego, który żył na tych terenach ponad 20 000 lat temu.
Jedno z najważniejszych muzeów sztuki w północnych Włoszech, założone w 1796 roku przez hrabiego Giovan Battista Carrara, miłośnika sztuki, który przekazał miastu swoją ogromną kolekcję. Przez kolejne dwa stulecia muzeum wzbogacano o nowe dzieła, dzięki czemu dzisiejsza kolekcja obejmuje ponad 1 800 obrazów i rzeźb.
W zbiorach znajdziesz prace mistrzów renesansu i baroku, takich jak Botticelli, Bellini, Mantegna, Pisanello, Lotto, Moroni i Raffaello. Accademia Carrara uchodzi za jedno z nielicznych muzeów, które zachowało oryginalny charakter kolekcji prywatnej, jednocześnie prezentując ją w nowoczesnej formie.
Ciekawostką jest fakt, że przez wiele lat w murach akademii działała także szkoła artystyczna, której absolwenci tworzyli później ważne ośrodki kultury w całej Lombardii. Dla miłośników sztuki to absolutny obowiązkowy punkt wizyty w Bergamo.
San Vigilio to wzgórze położone nad Città Alta, które od średniowiecza pełniło funkcję strategiczną, a od XVI wieku stało się miejscem odpoczynku i rekreacji dla mieszkańców. Na samym szczycie znajdował się niegdyś zamek — Castello di San Vigilio — zbudowany prawdopodobnie w XIV wieku i rozbudowywany w czasach weneckich. Dziś pozostały po nim jedynie fragmenty murów, ale panorama, jaka się stąd rozciąga, rekompensuje wszystko.
Belvedere di San Vigilio to jedno z najpiękniejszych miejsc widokowych w Bergamo. Można stąd zobaczyć Città Alta z lotu ptaka, Mury Weneckie, a w pogodne dni także Alpy Bergamskie oraz doliny Val Brembana i Val Seriana. Na wzgórze najlepiej dostać się drugą linią kolejki — Funicolare San Vigilio, uruchomioną w 1912 roku.
Città Alta to miejsce, które zachowuje tradycyjny rytm życia. Mimo że przyciąga wielu turystów, wciąż czuć tu ducha minionych stuleci. Bergamo Città Alta jest doskonałą alternatywą dla zatłoczonego Mediolanu – oferuje historię, architekturę i wyjątkową atmosferę, której próżno szukać w większych miastach.
Spacer po starówce, wizyta w bazylice, kolacja w lokalnej trattorii i wieczorny widok na rozświetlone dolne miasto to doświadczenie, które zostaje z odwiedzającym na długo. Nie bez powodu mieszkańcy Lombardii uważają, że kto nie widział Città Alta, ten nie poznał prawdziwego Bergamo.
Bergamo charakteryzuje się klimatem umiarkowanym, z gorącym latem, umiarkowanie chłodną zimą i przyjemną wiosną. Jeśli planujesz spokojne zwiedzanie w klimacie historycznych uliczek, najlepszym wyborem będą miesiące od kwietnia do czerwca lub wrzesień i październik. Wtedy temperatura sprzyja długim spacerom, a tłumy są zdecydowanie mniejsze.
Latem, szczególnie w lipcu i sierpniu, może być dość gorąco – termometry pokazują często ponad 30°C. Zima natomiast, choć chłodniejsza, potrafi być niezwykle urokliwa. Mgły unoszące się nad murami miasta oraz pustsze uliczki sprawiają, że Città Alta nabiera atmosfery prawdziwego lombardzkiego średniowiecza.
Kuchnia Bergamo to kwintesencja lombardzkiej tradycji — konkretnej, opartej na lokalnych produktach i dawnych recepturach. W Città Alta królują dania przygotowywane według rodzinnych przepisów, przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Najbardziej znane specjały to casoncelli alla bergamasca, czyli lokalne ravioli z mięsnym farszem, polane masłem szałwiowym; polenta taragna, mieszanka mąki kukurydzianej i gryczanej z dodatkiem topionego sera; oraz klasyczna polenta e osei, w wersji deserowej — ciasto z kremem, marcepanem i czekoladą.
Warto spróbować również lokalnych serów, takich jak Strachitunt czy Formai de Mut, oraz wędlin produkowanych w okolicznych dolinach. Do tego kieliszek wina z pobliskiej Valcalepio — i mamy kwintesencję smaku Bergamo.
To miejsce, które stawia na autentyczną, domową kuchnię inspirowaną tradycją całej Lombardii. Restauracja powstała z myślą o łączeniu klasycznych przepisów z nowoczesną interpretacją smaków, ale wciąż z poszanowaniem prostoty. W menu znajdziesz casoncelli alla bergamasca, świeże makarony oraz dania oparte na sezonowych składnikach. Wnętrze jest przytulne, a obsługa przyjazna, co sprawia, że lokal jest częstym wyborem mieszkańców.
Restauracja mieści się w dawnym klasztorze i zachowała wyjątkowy historyczny charakter. To jedno z tych miejsc, gdzie tradycja łączy się z lokalną społecznością — Circolino od lat wspiera inicjatywy kulturalne. Podaje się tu klasyczne dania bergamskie, w tym polenta taragna oraz mięsa duszone w winie, charakterystyczne dla regionu. Ogród restauracyjny jest szczególnie urokliwy latem i stanowi idealne miejsce na spokojny obiad.
Restauracja położona jest na obrzeżach Città Alta, z pięknym widokiem na dolne miasto. La Colombina działa od wielu lat i uchodzi za jedną z najbardziej tradycyjnych trattorii w Bergamo. Specjalnością domu jest królik po bergamsku, domowe makarony oraz dania na bazie polenty. Goście chwalą również sezonowe desery — szczególnie jesienią, kiedy w menu pojawiają się wypieki na bazie kasztanów.
Elegancka restauracja położona nieco na uboczu głównych ulic historycznego centrum. La Ripa słynie z kreatywnej kuchni inspirowanej klasycznymi przepisami Lombardii. W menu znajdziemy risotto z lokalnymi serami, świeże ryby z pobliskich jezior oraz dania mięsne przygotowane w sposób łączący tradycję z nowoczesnością. To dobre miejsce na kolację w spokojnej atmosferze.
Położona w samym sercu Piazza Vecchia, ta trattoria przyciąga zarówno turystów, jak i mieszkańców. Specjalnością są domowe makarony, w tym klasyczne tagliatelle z ragù, a także różne wariacje na temat polenty. Wnętrze jest urządzone w stylu tradycyjnej lombardzkiej gospody, co potęguje klimat miejsca. To idealny lokal na przerwę w zwiedzaniu.
Da Franco to rodzinna restauracja znana z obfitych porcji, przystępnych cen i niezwykle serdecznej atmosfery. To tutaj spróbujesz jednych z najlepszych casoncelli w Città Alta, a także klasycznych mięsnych potrawek i świeżych makaronów. Lokal działa od wielu lat, a lojalni goście wracają tu ze względu na niezmiennie wysoką jakość kuchni.
Città Alta to miejsce, w którym historia splata się z codziennym życiem. Warto zobaczyć tu przede wszystkim Piazza Vecchia, Bazylikę Santa Maria Maggiore, Cappella Colleoni, Mury Weneckie, Torre Civica oraz Katedrę. Nie można pominąć spaceru ulicą Via Gombito, wizyty w ogrodzie botanicznym Lorenzo Rota ani wjazdu kolejką Funicolare. Dodatkowo, punkty widokowe San Vigilio i Rocca pozwalają spojrzeć na miasto z perspektywy, która od wieków fascynuje podróżnych.
Na spokojne zwiedzenie całej Città Alta potrzeba około 4–6 godzin, choć wiele osób poświęca na to cały dzień. Jeśli planujesz zobaczyć także muzea, zajrzeć do kilku kościołów, zjeść obiad w trattorii oraz odwiedzić San Vigilio, najlepiej przeznaczyć pełne 8 godzin. Warto pamiętać, że Città Alta nie jest miejscem do szybkiego zwiedzania — tu chodzi o chłonięcie atmosfery i spacer w rytmie starych ulic.
Przejazd kolejką Funicolare kosztuje zwykle około 1,50–2,00 EUR za bilet jednorazowy. Dostępne są również bilety dobowe, kosztujące około 3–5 EUR, które opłacają się osobom planującym więcej przejazdów lub podróżującym także w kierunku San Vigilio. Jest to szybki, wygodny i tradycyjny sposób dotarcia do górnego miasta.
Z dworca kolejowego najłatwiej dostać się autobusem linii 1A lub 1, który jedzie bezpośrednio w stronę funicolare. Podróż zajmuje około 10 minut. Alternatywnie można przejść pieszo — spacer trwa około 25–30 minut, prowadząc przez centrum Città Bassa. Dla osób chcących poczuć klimat miasta już od pierwszych kroków jest to ciekawa opcja, choć droga w górę może być wymagająca.
Bergamo Città Alta to miejsce, które potrafi oczarować nie tylko historią, lecz także spokojem i autentycznością. Spacerując po średniowiecznych murach, zaglądając do kościołów i muzeów, wchodząc na punkty widokowe i próbując lokalnych specjałów, można poczuć ducha Lombardii takim, jakim był od wieków. To idealne połączenie tradycji, piękna i atmosfery miejsca, które od wieków pielęgnuje swoją tożsamość. Warto wracać tu o różnych porach roku — każde oblicze Bergamo odsłania coś nowego.
Lombardia to jedno z tych miejsc, które – choć na pierwszy rzut oka kojarzą się…
Czas czytania: 5 minutPostira na wyspie Brač w Chorwacji to jedna z bardziej urokliwych małych…
Czas czytania: 5 minutSkąd się wzięły nazwy miast i wysp w Chorwacji? Pochodzenie najciekawszych nazw…
Berlin w okresie świątecznym ma w sobie coś, co trudno porównać z jakimkolwiek innym europejskim…
Wiedeń od zawsze wiedział, jak celebrować tradycję. A gdy przychodzi grudzień, miasto zmienia się w…
Barcelona - stolica Katalonii, to miasto, w którym kuchnia jest niemal religią. Tu każde danie…